Thủ tướng Canada Justin Trudeau nêu vấn đề nhân quyền trong cuộc gặp hôm 8/11 với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tại Hà Nội.
Trong một tuyên bố chung được đưa ra ngay sau cuộc gặp mặt của 2 nhà lãnh đạo, Canada và Việt Nam “ghi nhận tầm quan trọng của việc bảo vệ và phát huy nhân quyền tuân theo hiến pháp của mỗi nước và các cam kết quốc tế, bao gồm việc thực thi Công ước Liên Hiệp Quốc và Tuyên bố phổ quát về nhân quyền.”
Trước chuyến thăm đầu tiên của Thủ tướng Trudeau tới Việt Nam, Nghị sỹ Đảng bảo thủ Canada Ngô Thanh Hải thúc giục người đứng đầu chính phủ Canada nêu vấn đề nhân quyền trong chuyến thăm tới Hà Nội.
Ngay trước khi tới Việt Nam, ông Trudeau cũng thông báo trên trang web chính thức của Thủ tướng Canada rằng nhân quyền sẽ là một trong những vấn đề mà ông đề cập trong cuộc gặp với các nhà lãnh đạo trong chuyến thăm chính thức 2 ngày từ 8/11.
Nghị sỹ thuộc Đảng bảo thủ Canada Ngô Thanh Hải nói ông đã gửi tới văn phòng thủ tướng 1 bức thư trong đó nói về vấn đề tự do tôn giáo, tự do nhân quyền và trong đó có đề cập vấn đề Formosa.
"Điều quan trọng nhất là tôi có nói với thủ tướng về vấn đề tù nhân lương tâm. Trong đó tôi nêu ra 7 người – luật sư Nguyễn Văn Đài, Trần Huỳnh Duy Thức, Trần Thị Nga, Nguyễn Ngọc Như Quỳnh tức Mẹ Nấm, mục sư Nguyễn Công Chính, Bùi Văn Chung, và cha Đặng Hữu Nam. Tôi muốn nói tôi rất quan tâm đến tình trạng của họ."
Thượng nghị sỹ gốc Việt từng là một sỹ quan Quân lực Việt Nam Cộng hòa cho biết ông cũng đề nghị thủ tướng thúc giục các nhà lãnh đạo Việt Nam cải tổ hệ thống tư pháp trong đó có luật hình sự mới sẽ được áp dụng vào năm sau. Ông Hải cũng kêu gọi thủ tướng đưa vấn đề chế tài những người đã vi phạm nhân quyền tại Việt Nam bằng luật Magnitsky, mà Canada đã thông qua, tại các cuộc gặp đó.
Theo ghi nhận của truyền thông trong nước, Thủ tướng Trudeau sau khi có buổi thảo luận song phương với Thủ tướng Phúc đã gặp mặt 3 nhà lãnh đạo còn lại trong “tứ trụ” của Việt Nam gồm Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch nước Nguyễn Thị Kim Ngân.
Thủ tướng Canada và Việt Nam nhất trí trong thông cáo chung ra hôm 8/11 rằng sẽ nâng quan hệ 2 nước lên mức toàn diện. Thương mại và đầu tư là yếu tố quan trọng trong mối quan hệ của 2 nước, theo bản thông cáo chung đăng trên trang web của Thủ tướng Canada. Hai nước sẽ xem xét khả năng tham gia một Hiệp định thương mại tự do Canada-ASEAN và cùng muốn thúc đẩy thông qua Hiệp định thương mại đối tác xuyên Thái Bình Dương sẽ được bàn thảo tại Hội nghị Thượng đỉnh APEC tại Đà Nẵng trong tuần này.
Truyền thông trong nước cho rằng chuyến thăm của Thủ tướng Trudeau “diễn ra trong bối cảnh quan hệ Việt Nam-Canada phát triển tích cực.” Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Canada ở Đông Nam Á và là thị trường ưu tiên của Chương trình Hành động thị trường toàn cầu của Canada.
Từ 1990, Canada thuộc nhóm nước đi đầu và dành viện trợ phát triển (ODA) cho Việt Nam, theo VietNamNet.
"Không thể nào nói chỉ có vấn đề mậu dịch và bang giao mà thôi, mà phải liên quan đến vấn đề nhân quyền, cải tổ tất cả tư pháp và hành pháp. Vấn đề nhân quyền phải đi đôi với vấn đề giao thương và ngoại giao giữa 2 bên – phải đi đôi với nhau, phải song song với nhau."
Theo thượng nghị sỹ Ngô Thanh Hải, lượng hàng hóa Việt Nam nhập vào Canada trị giá hơn 4.5 tỷ USD trong khi lượng hàng hóa Canada xuất sang Việt Nam chỉ có hơn 500 triệu USD. Do đó, theo ông, Canada có thể gây áp lực với Việt Nam để cải thiện nhân quyền để đổi lấy thương mại.
Ông Hải nói trước thềm hội nghị APEC, tình trạng vi phạm nhân quyền và chiến dịch bắt giữ các nhà hoạt động và đàn áp phong trào dân chủ trở nên tệ hại hơn ở Việt Nam. Ông hy vọng chuyến thăm của Thủ tướng Truduea và các bộ trưởng cùng đi tới Việt Nam là một cơ hội hiếm có để thúc ép các lãnh đạo Hà Nội ngừng các hành động đàn áp các nhà hoạt động và cởi bỏ các hạn chế chính trị đối với các hoạt động tôn giáo cũng như dùng nhục hình tra tấn.
Ngay trước khi diễn ra Tuần lễ cấp cao APEC tại Đà Nẵng, Tổ chức nhân quyền quốc tế Human Rights Watch đã lên tiếng kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới không làm ngơ với hơn 100 tù nhân chính trị đang bị giam giữ ở Việt Nam vì “thực thi quyền cơ bản và đấu tranh ôn hòa.” Trong vòng 12 tháng qua, công an đã bắt giữ ít nhất 28 người với các tội danh “an ninh quốc gia” có phạm vi áp dụng quá rộng được dùng để trừng phạt những người lên tiếng chỉ trích, phê phán, theo HRW.
Thượng nghị sỹ Ngô Thanh Hải nói ông sẽ gặp Thủ tướng Trudeau và mời ông tới gặp gỡ cộng đồng Việt Nam tại Ottawa để thủ tướng trình bày lại “ông đã làm gì trong chuyến đi” tới Việt Nam.
Thủ tướng Canada rời Hà Nội vào Thành phố HCM hôm 9/11 và sau đó sẽ tới Đà Nẵng tham dự Hội nghị cấp cao của 21 nước thành viên Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương.