Các nhà hoạt động nhân quyền tố giác Syria và Yemen sử dụng các loại bom chùm, vi phạm hiệp ước quốc tế cấm loại vũ khí này. Chứng cứ được ghi nhận trong báo cáo mới nhất của nhóm Quan sát về bom chùm năm 2016, chuyên theo dõi trên khắp thế giới việc sử dụng, chế tạo, cất giữ và buôn bán các loại vũ khí bị cấm này.
Báo cáo của nhóm Quan sát Bom chùm ghi nhận hành động sử dụng bom chùm của các lực lượng chính phủ Syria kể từ giữa năm 2012. Báo cáo cũng ghi nhận các vụ sử dụng bom chùm được bắn từ mặt đất của Nhà nước Hồi giáo khi các phần tử chủ chiến này tiến chiếm thành phố Qurbani cách đây mấy năm.
Bà Mary Wareham, giám đốc nhóm cổ xúy của tổ chức Human Rights Watch, và là biên tập viên của nhóm Quan sát, nói rằng các cuộc tấn công ở Syria có sử dụng các loại vũ khí cấm này đã tăng lên kể từ khi Nga bắt đầu mở các cuộc hành quân phối hợp với chính phủ Syria vào cuối tháng 9 năm ngoái:
"Chúng tôi ghi nhận một sự gia tăng số vụ tấn công sử dụng bom chùm tại các khu vực do phe đối lập kiểm soát ở Aleppo, Idlib và những nơi khác. Vào thời điểm này, chúng tôi thu thập được chứng cứ các vụ tấn công bằng bom chùm xảy ra hàng tuần, nếu không muốn nói là hàng ngày. Tình hình hết sức hỗn loạn."
Nhóm quán sát nói rằng có 13 loại bom đạn chùm được phóng đi từ mặt đất hoặc được thả từ máy bay đang được sử dụng ở Syria. Nhóm này cho biết tất cả các loại bom chùm này, ngoại trừ một loại, được chế tạo tại Nga hoặc tại Liên Xô cũ, nhưng không có loại nào được sản xuất sau năm 1992.
Báo cáo cũng cho hay có những bằng chứng rõ ràng và đáng sợ là các loại vũ khí này vẫn đang được sử dụng tại Yemen. Nhóm quan sát ghi nhận ít nhất 19 vụ tấn công có sử dụng ít nhất là 7 loại bom chùm khác nhau được thả xuống từ máy bay hoặc phóng đi từ mặt đất.
Bà Wareham cho hay nhiều thường dân đã bị thương vì các loại bom đạn này kể từ khi liên quân do Ả Rập Xê-út lãnh đạo bắt đầu oanh kích bằng bom chùm nhắm vào phiến quân Houthi hồi cuối tháng 3 năm 2015, vi phạm một hiệp ước với Mỹ.
Bà Wareham nói: "Ả Rập Xê-út có thỏa thuận rõ ràng với Mỹ trong các điều kiện của hợp đồng chuyển giao là không sử dụng các loại vũ khí này ở các khu vực có thường dân, mà chỉ sử dụng chúng để tấn công các mục tiêu quân sự. Chúng tôi tìm thấy bằng chứng là liên quân Ả Rập Xê-út sử dụng bom chùm tại các khu vực của thường dân. Có lẽ một trong những ví dụ điển hình nhất là vụ tấn công tại thủ đô Sana'a hồi tháng Giêng năm nay."
Bà Wareham nói rằng chính quyền của Tổng thống Obama hồi tháng 5 loan báo ngưng bán các loại vũ khí này cho Ả Rập Xê-út, hình như là một phản ứng trước việc một số lớn thường dân thiệt mạng mà tin nói là do bom chùm gây ra.
Hầu hết các thương vong vì bom chùm hồi năm ngoái xảy ra tại Syria và Yemen. Nhóm quan sát ghi nhận 245 ca thương vong tại Syria và 104 ca tại Yemen. Nhóm này nói các con số vừa nêu thấp hơn thực tế.