Tháng 3 năm 2016 sẽ đi vào lịch sử của nước cộng sản Cuba như một bước ngoặt quan trọng, bởi vì lần đầu tiên trong hơn 90 năm, một Tổng Thống Mỹ còn tại chức, sẽ tới thăm Cuba. Vài ngày sau chuyến đi lịch sử của Tổng Thống Obama là một sự kiện bước ngoặt khác: đó là show trình diễn của ban nhạc Rolling Stones của Anh, ấn định vào ngày 25/3.
Để đánh dấu sự xuất hiện đáng chú ý của ban nhạc rock huyền thoại tại nước cộng sản Cuba, nơi từng cấm và xếp nhạc Rolling Stones vào cái gọi là ‘văn hoá đồi truỵ’, mục Đời sống Văn hoá của VOA tuần này xin được dành để gửi đến quý vị một số chi tiết về ban nhạc, và những câu chuyện đằng sau một số nhạc phẩm thành công nhất của Rollingstone sau đây.
Từ khi ban nhạc bắt đầu hoạt động vào năm 1962, the Rolling Stones đã sáng tác ít nhất 375 nhạc phẩm, trong đó nhiều bản đã trở thành những ca khúc kinh điển của rock & roll. Một ký giả chuyên về âm nhạc đương đại tên Jim Beviglia đã chọn ra những bản nhạc mà ông cho là thuộc danh sách top 100. Ông đặt tên cho danh sách này là Counting Down the Rolling Stones: Their 100 Finest Songs- Đếm những Hòn đá Lăn: 100 ca khúc hay nhất.
Các thành viên của ban nhạc được gọi thân mật là The Stones là thuộc làn sóng các ban nhạc và nghệ sĩ gốc Anh ồ ạt kéo tới Hoa Kỳ và dễ dàng chinh phục trái tim của các fan Mỹ trong cái gọi là cuộc ‘xâm lăng văn hoá’, mang đến một luồng gió mới và để lại dấu ấn sâu đậm trên nền văn hoá Mỹ. Trong các ban nhạc cùng thời phải kể đến ban tứ quái The Beatles, The Who và The Kinks. Nhưng the Stones có những đặc điểm và phong thái độc đáo riêng. Thành viên ban nhạc để tóc dài, âm nhạc của họ mang âm hưởng của truyền thống nhạc blues thịnh hành ở Mỹ. Và ban nhạc vẫn tồn tại cho mãi tới ngày hôm nay.
Sau 5 thập niên xuất hiện trên sân khấu, các thành viên Mick Jagger, Keith Richards, Ronnie Wood, Charlie Watts, và Bill Wyman vẫn tiếp tục trình diễn trước những cử toạ khủng, trong những show bán hết vé. Fans của ban nhạc vượt thời gian, xoá biên cương của ít nhất 3 thế hệ: ông bà, cha mẹ, và nay tới con cháu.
Tác giả cuốn sách mới nhất về các nghệ sĩ này nói khi ban nhạc xuất hiện, ai cũng nghĩ rock & roll chỉ là một hiện tượng nhất thời. Sự trường tồn của ban nhạc, duy trì được sự yêu thích của các fan, tự nó, đã là bằng chứng về thành quả đáng nể của các nghệ sĩ này.
Tác giả Beviglia nói những nhạc phẩm của the Stones có thể chỉ ra vai trò của hai nghệ sĩ chủ đạo, Mick Jagger và Keith Richards, và quan hệ giữa 2 nghệ sĩ này.
Ông Beviglia nói:
“Tôi tin rằng rất nhiều người có cảm tưởng Mick Jagger, ca sĩ chính, là người đứng đầu ban nhạc, và Keith Richards là tay guitar và dẫn đầu nhóm trong lĩnh vực âm nhạc, nhưng qua nghiên cứu các nhạc phẩm của họ, điều chúng ta phát hiện là trong nhiều trường hợp, thực tế lại trái ngược. Có nhiều ca khúc, Keith Richards là người sáng tác cả lời và nhạc, và trong các bản nhạc khác, Mick Jagger là người đã viết nhạc. Cả hai đều là những nghệ sĩ sáng tác có tầm cỡ và sự hợp tác của họ qua những năm dài là lực đẩy đã đưa the Stones lên đỉnh thành công và duy trì thành quả này lâu dài như vậy.”
Nhưng không phải là tất cả mọi sự đều suôn sẻ.
Đã có nhiều lần, ban nhạc đã đến sát bờ vực tan rã. Tác giả lưu ý rằng cá tính của Jagger và Richards thường xuyên xung khắc nhau. Tác giả giải thích:
“Với kinh nghiệm đời, cả hai nhận thức được rằng họ làm việc tốt hơn khi hợp tác với nhau. Cả hai đều là những nghệ sĩ có thể đứng vững một mình, nhưng sự phối hợp, sự hài hoà giữa hai tài năng này chính là chất keo gắn họ liền với nhau, bởi họ hiểu rõ hơn ai hết là họ không bao giờ tìm được mức độ hoà nhịp tương tự với bất cứ người nào khác.”
Câu chuyện phía sau một số ca khúc
“Waiting on a Friend” thuộc album Tattoo You là nhạc phẩm số 13 trong danh sách top 100 của Beviglia. Tác giả cho biết ông thích ca khúc này bởi vì nó phản ánh sự xung khắc của hai cá tính:
“Mick Jagger và Keith Richards có một mối quan hệ phức tạp, có lúc họ đã công khai đề cập tới chuyện đó. Họ nói ‘chúng tôi không thực sự là bạn thân thiết của nhau. Chúng tôi chỉ là thành viên của một ban nhạc’. ‘Waiting on a Friend’ là một nhạc phẩm về một anh chàng mà cơ bản nói rằng điều mà tôi cần có là một người bạn. Có thể đó là một ước mơ, có thể nó có một phần sự thực, rằng giữa hai nghệ sĩ Mick và Keith có một tình anh em, đồng thuyền đồng hội nào đó.”
Đối với tác giả, nhạc phẩm có tính chính trị nhất là "Street Fighting Man," thuộc album Beggars Banquet- Mâm cỗ của Kẻ ăn mày- phát hành năm 1968. Ông xếp nhạc phẩm này vào số 2 trong danh sách top 100. Ông Beviglia phát biểu:
“Đây là một nhạc phẩm viết tại một thời điểm khi mà thế giới đang có nhiều xáo trộn và thăng trầm. Bài hát này rất lý thú, bởi vì âm nhạc của nó làm ta phấn khởi, nhưng khi lắng nghe ca từ, Mick Jagger nói: ‘tôi không biết liệu giao tranh với nhau trên đường phố có phải là cách đúng đắn để làm việc đó hay không’, và người nghệ sĩ tự hỏi ‘tôi làm được gì bây giờ? Tôi chỉ là một ca sĩ!’ Tôi cho rằng đó là một câu trả lời cho những người quay sang các ngôi sao nhạc rock và bảo họ ‘các anh phải xông ra ngoài ấy và dẫn đầu phong trào đi chứ? Mick Jagger có vẻ như suy gẫm việc này, và anh nói rằng ‘có thể đây không phải là phương sách tốt nhất nên làm. Đối với tôi, nhạc phẩm này có chiều sâu và tới giờ, nghe vẫn thấm.”
Tác giả của Counting Down The Rolling Stones Jim Beviglia nói rằng sự trường tồn của the Stones, sức sống mà họ thể hiện trên sân khấu và thông điệp trong các nhạc phẩm của ban nhạc – dường như không bao giờ lỗi thời của họ, chính là những yếu tố đã giúp cho the Rolling Stones trở thành ban nhạc huyền thoại của ngày nay.
Buổi trình diễn miễn phí của Rolling Stones có phần chắc sẽ là buổi trình diễn nhạc rock lớn nhất từ trước tới nay tại Cuba. Ban nhạc đã thêm chặng dừng chân ở La Havana vào tua trình diễn Châu Mỹ La tinh, lẽ ra đã chấm dứt vào ngày 17/3 tại Mexico.
Trong một thông báo công bố ngày 1/3, ban nhạc viết: “Chúng tôi đã trình diễn tại rất nhiều địa điểm đặc biệt trong sự nghiệp kéo dài của mình, nhưng buổi trình diễn tại La Havana sẽ là một sự kiện có tính dấu mốc đối với chúng tôi, cũng như đối với các bạn hữu của chúng tôi ở Cuba.”