Hàng trăm trẻ em nhập cư không có giấy tờ đang bị giữ tại các trung tâm giam giữ người gần biên giới và nhiều em nữa đã được gửi đến một trung tâm đặc biệt được thành lập tại Arizona. Bình thường, công dân Mexico bị bắt giữ vượt biên bất hợp pháp được trả về khá nhanh chóng và những người đến từ các quốc gia khác thì được xử lý qua hệ thống tòa áp di trú. Tuy nhiên theo luật, trẻ em không thể bị trả về một mình và phải xử lý thông qua Văn phòng Giải quyết Tỵ nạn hoặc phải trao cho người nhà đang sống tại Mỹ chăm sóc.
Quá trình xử lý hành chính bình thường hiện gặp phải bế tắc vì có quá nhiều trẻ em bị giam giữ. Các nhân viên tuần tra biên giới và các giới chức di trú ở biên giới đang nản lòng vì tình trạng này nhưng họ được lệnh không được tiếp xúc với giới truyền thông.
Ông Shawn Moran là Phó Chủ tịch của Hội đồng Tuần tra Biên giới Quốc gia. Ông cho biết những gì mà các nhân viên đang gặp phải dọc theo sông Rio Grande biên giới với Mexico những ngày này là rất bất thường. Ông Moran nói:
“Hầu hết những người vượt biên bất hợp pháp thường cố lẩn trốn đội Tuần tra Biên giới, họ không tìm kiếm nhân viên tuần tra trừ phi họ bị thương. Nhưng trong trường hợp này, các nhân viên tuần tra biên giới bị chủ động tìm kiếm. Người ta đợi ở những nơi rất dễ thấy để được đội tuần tra biên giới bắt”.
Tòa Bạch Ốc cho biết các gia đình ở những nước bị bạo lực tàn phá như El Salvador, Guatemala và Honduras đang đưa những đứa trẻ lên miền bắc để bảo vệ chúng. Ông Moran nói rằng có vẻ như đó là nguyên nhân đầu tiên, nhưng bây giờ nhiều người bị bắt giữ nói rằng họ đến vì lý do khác. Ông Moran cho biết:
“Các cuộc phỏng vấn của chúng tôi với những người bị bắt giữ cho thấy họ đến vì họ nghe người nhà hay bạn bè nói rằng Mỹ không còn thực hiện luật di trú nữa và Mỹ đang phát cái mà họ gọi là “permisos” hay giấy phép cho phép mọi người ở lại đây, trong nước Mỹ”.
Cảnh sát thu giữ băng nạp đạn và đạn dược cho súng tấn công AK-47 thuộc về trùm băng đảng Ramiro Pozos Gonzalez hay còn được biết với tên El Molca
Ông Moran cho biết các nhân viên tuần tra biên giới đã thấy thông tin tình báo khiến họ tin rằng việc vượt biên được tổ chức bởi các băng nhóm tội phạm được gọi là tập đoàn có dính dáng vào cả việc buôn lậu ma túy lẫn buôn người. Ông Moran nói:
“Chúng tôi tin rằng đây là hoạt động phối hợp của các tập đoàn tội phạm nhằm trói chặt đội tuần tra biên giới để họ có thể đẩy ma túy qua biên giới”.
Ông Tristan Reed, một nhà phân tích an ninh Mexico cho Stratfor, một công ty tình báo toàn cầu có trụ sở ở Austin, Texas, nói các tập đoàn ma túy Mexico rất có thể lợi dụng những di dân Trung Mỹ vì họ kiểm soát việc vượt biên ở phía bên Mexico”. Ông Reed cho biết:
“Rất có khả năng họ chọn người vượt biên và nơi vượt biên. Ðây là cơ hội tốt cho họ tuồn thêm ma túy, đầy lợi nhuận qua biên giới, trong lúc nhân viên công lực bị phân tán”.
Thế nhưng ông Reed nói đây không phải là nguyên nhân của làn sóng gia tăng di dân, cả người lớn và trẻ em, từ Trung Mỹ. Ông nói tôi phạm và mất an ninh ở các quốc gia đó đã tạo ra các điều kiện không giống như ở các nước bị chiến tranh tàn phá. Nhưng ngay cả nếu đó không phải là do bất cứ tổ chức tội phạm nào sắp đặt, ông Reed cho rằng buôn bán ma túy phần lớn được cho là nguyên nhân của việc mọi người rời khỏi nước. Ông Reed nói:
“Họ đang trốn thoát khỏi cuộc chiến ma túy hợp pháp đang diễn ra trong các thành phố và đô thị của họ. Khi ma túy được truyền đi, đó là khi tiền chảy vào túi các tội phạm, và đặc biệt khi bạn đưa các nhóm tội phạm Mexico có tổ chức và có năng lực vào Trung Mỹ, đó là một kiểu trợ giúp tổ chức và thúc đẩy cuộc chiến ma túy hơn nữa,”
Ông Tristan Reed nói nghèo đói và thiếu cơ hội kinh tế cũng đóng một vai trò và giúp trả lời tại sao phụ huynh ở các nước này lại để con cái đơn độc đi trên hành trình dài vượt biên giới Mexico để vào Mỹ.