Các nhận định của Tổng thống Obama trong một bài phát biểu quan trọng về Trung Đông đã khơi ra một phản ứng tức thời của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ông Netanyahu đã công bố một thông cáo vào lúc chuẩn bị lên đường đi Washington, nơi ông sẽ gặp nhà lãnh đạo Hoa Kỳ trong ngày hôm nay.
Ông Obama dường như đã gây bất bình trong giới lãnh đạo Israel khi nói rằng các đường biên giới của Israel và một quốc gia Palestine trong tương lai phải dựa vào những lằn ranh đã có từ năm 1967 với những vụ trao đổi đất đai được cả hai bên đồng ý.
“Các lằn ranh năm 1967” ám chỉ những đường biên trước chiến tranh, trước khi Israel chiếm đóng vùng Bờ Tây, Đông Jerusalem, dải Gaza và Cao nguyên Golan trong cuộc giao tranh với Jordan, Ai Cập và Syria.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Israel Yigal Palmor cho biết ông Netanyahu sẽ yêu cầu Tổng thống Obama giải thích rõ các nhận định.
Phát ngôn viên Palmor nói: “Lằn ranh năm 1967 không hề là một đường biên giới quốc tế. Nó chưa bao giờ được công nhận như thế. Đó là một lằn ranh ngưng bắn với nhiều khu vực không rõ ràng được coi như vùng đất không thuộc về bên nào và vì thế, do bản chất của chúng, các khu vực này được coi là một biên giới không thể chứng minh được.”
Các chuyên gia phân tích của Palestine ca ngợi lời kêu gọi của ông Obama đề nghị Israel thương lượng một đường biên giới vĩnh viện dựa vào các lằn ranh đã hiện hữu trước cuộc chiến tranh giữa Israel và Ả Rập năm 1967.
Ông Hanna Siniora là một thành viên của Hội đồng Quốc gia Palestine ở Đông Jerusalem. Ông nói rằng tuy ông tin là ông Obama đã thực hiện những nhượng bộ đáng kể cho phía Israel qua việc tái khẳng định sự cam kết của Hoa Kỳ đối với nền an ninh của Israel, cùng nhiều nhượng bộ khác nữa, việc nhấn mạnh rằng biên giới là một điểm quan trọng cho phía Palestine.
Ông Siniora nói: “Chúng tôi đã nghe tất cả các chính quyền Mỹ nói về một nền an ninh không thể lay chuyển cho Israel. Chúng tôi không chống lại vấn đề bảo vệ an ninh cho Israel, nhưng đồng thời chúng tôi cũng yêu cầu một nền an ninh cho phía Palestine, và điều này chỉ có thể xảy ra nếu đường biên giới giữa hai quốc gia được xác định.”
Các nhà thương thuyết Palestine đã bầy tỏ sự bất bình về điều mà họ gọi là sự miễn cưỡng của Israel không muốn bàn về vấn đề biên giới.
Trong bài phát biểu, ông Obama gần như không đề cập đến các vấn đề chủ chốt khác, trong đó có tình trạng của Jerusalem và người tỵ nạn.
Ông Oded Eran, giám đốc Viện Khảo cứu An ninh Quốc gia ở Tel Aviv, nói rằng Tổng thống Obama đang hối thúc ông Netanyahu phải giải quyết vấn đề biên giới vào lúc này.
Ông Eran nói: “Ông Obama nói với ông Netanyahu rằng ông sẽ không hối thúc ông Netanyahu về các vấn đề khác. Nhưng ông lại nói, 'Thưa ông Netanyahu, ông phải xúc tiến về vấn đề lãnh thổ và ông phải trả lời tôi về vấn đề này.”
Các giới chức Israel cho hay ông Netanyahu hy vọng sẽ nghe được một lời tái khẳng định của Tổng thống Obama rằng Hoa Kỳ sẽ tôn trọng một cam kết trước đây về vấn đề biên giới.
Trong một bức thư năm 2004, tổng thống khi đó là ông George W. Bush đã nói với các nhà lãnh đạo Israel rằng trông đợi một sự trở lại các lằn ranh hưu chiến nguyên thủy là điều không thực tiễn - theo nguyên văn lời ông - trong điều kiện mà ông nói là các thực tế mới trên thực địa - các thực tế mà ông cho là bao gồm sự hiện diện của các trung tâm dân cư người Israel trong vùng Bờ Tây. Ý nói các khu định cư mà Israel đã xây dựng kể từ khi chiếm cứ vùng đất này.