Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi đã cung cấp chi tiết về vụ ông Ngải Vị Vị, họa sĩ và nhà tranh đấu nổi tiếng đã mất tích sau khi bị cảnh sát câu lưu hôm 3 tháng 4 và vừa được tạm tha hồi khuya hôm qua. Ông Hồng nói rằng trong 12 tháng tới đây, trường hợp của ông Ngải vẫn còn nằm trong vòng điều tra và ông Ngải không được phép rời điều mà ông Hồng mô tả là “nơi ông đang sống” trừ phi được phép.
Người phát ngôn của Trung Quốc còn nói thêm rằng ông Ngải phải trả lời các trát đòi của tòa một cách kịp thời, không được phá rối lời khai của các nhân chứng khác và không được tiêu hủy hay làm giả các bằng chứng.
Ông Hồng nói họa sĩ này đã thú nhận việc trốn thuế và phá hủy các tài liệu. Ông Hồng cũng cho biết ông Ngải đã đồng ý trả lại điều mà ông Hồng mô tả là “số tiền khổng lồ” thiếu thuế.
Ông Ngải Vị Vị là một trong các họa sĩ nổi danh thế giới còn sống của Trung Quốc. Ông nổi tiếng nhất nhờ góp phần thiết kế sân vận động Tổ Chim, là trọng điểm của Thế vận hội Bắc Kinh năm 2008. Cũng năm đó, ông bắt đầu nói về hàng ngàn nạn nhân trẻ em của vụ động đất năm 2008 ở Tứ Xuyên mà ông nói là đã thiệt mạng vì trường ốc được xây dựng cẩu thả.
Các ống kính truyền hình đã quay cảnh ông Ngải trở về nhà nhưng không có điều gì để nói.
Ông Ngải nói ông cảm thấy khỏe khoắn, nhưng không thể trả lời phỏng vấn vì điều mà ông gọi là “tình hình của ông.” Ông xin được thông cảm.
Tân Hoa Xã loan báo việc ông Ngải được phóng thích và nói rằng ông được trả tự do bởi vì đã có hạnh kiểm tốt khi thú nhận là trốn thuế và bị bệnh mãn tính. Nghệ sĩ tranh đấu 54 tuổi này bị áp huyết cao và tiểu đường.
Ông Lưu Hiểu Nguyên là luật sự và bạn thân của gia đình ông Ngải.
Ông Lưu cho biết ông chỉ mới nói chuyện với ông Ngải qua điện thoại, nhưng chưa có được cảm tưởng chi tiết. Ông nói ông có cảm tưởng là sức khỏe thể chất và tâm lý của ông Ngải không được tốt bởi vì ông bị giam giữ một thời gian lâu như thế.
Ông Lưu cũng nói ông không thể xác nhận liệu ông Ngải có thực sự phạm tội mà Tân Hoa Xã nói là ông đã thú nhận, bởi vì ông chưa có dịp nói chuyện với ông Ngải về việc đó.
Ông Joshua Rosenzweig thuộc Quỹ Đối thoại, là tổ chức theo dõi tình hình tù nhân chính trị ở Trung Quốc.
Ông Rosenzweig nói: “Thường thường việc chuyển đổi tình trạng có nghĩa là một cách để khỏi bị mất mặt, để nhà chức trách âm thầm bãi bỏ vụ án theo đúng luật pháp, mà không truy tố. Do đó, những gì đang diễn tiến có thể rơi vào trường hợp này.”
Ông Rosenzweig cũng nêu ra thời điểm ông Ngải được phóng thích, ngay trước khi Thủ tướng Ôn Gia Bảo lên đường đi Anh Quốc, Đức và Hungary. Các chính phủ châu Âu nằm trong số các tiếng nói quốc tế lớn tiếng nhất đòi phóng thích ông Ngải.
Trong khi đó, không gì tin gì về số phận của nhiều người đồng sự của ông Ngải, đã bị bắt ngay sau ông và vẫn còn bị giam giữ.