Tổng thư ký Liên hiệp quốc Antonio Guterres cảnh báo “quả bom nổ chậm khí hậu sắp nổ” khi ông thúc giục các quốc gia giàu có sớm cắt giảm lượng khí thải sau khi một đánh giá mới của các nhà khoa học cho biết có rất ít thời gian để lãng phí trong việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu.
Ông nói: “Tốc độ tăng nhiệt độ trong nửa thế kỷ qua là cao nhất trong 2.000 năm qua.” “Nồng độ carbon dioxide đang ở mức cao nhất trong ít nhất 2 triệu năm. Quả bom nổ chậm của khí hậu sắp nổ.”
Trong bài phát biểu, ông Guterres mô tả “phúc trình tổng hợp” lần thứ sáu từ Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu (IPCC) của Liên hiệp quốc là “hướng dẫn sinh tồn cho nhân loại” và kêu gọi các nước phát triển cam kết đạt mức phát thải ròng bằng zero trước ngày sớm nhất vào khoảng năm 2040.
Phúc trình tổng hợp tóm tắt những phát hiện từ ba đánh giá của chuyên gia được công bố từ năm 2021 đến năm 2022 về khoa học vật lý, tác động và giảm thiểu biến đổi khí hậu. Phúc trình tóm tắt được thiết kế để cung cấp sự rõ ràng cho các nhà hoạch định chính sách khi họ xem xét hành động tiếp theo để cắt giảm lượng khí thải.
“Chúng ta có các công cụ để ngăn chặn và giảm thiểu rủi ro từ những tác động tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng khí hậu, nhưng chúng ta phải tận dụng thời điểm này để hành động ngay,” đặc phái viên về khí hậu của Hoa Kỳ John Kerry nói.
Phúc trình dài 37 trang được chắt lọc từ hàng nghìn trang đánh giá trước đó sau một tuần thảo luận ở Interlaken, Thụy Sĩ.
Tài liệu này cũng sẽ đóng vai trò hướng dẫn cho một cuộc “kiểm kê” về biến đổi khí hậu toàn cầu sẽ diễn ra trong năm nay, trong đó các quốc gia sẽ đánh giá tiến độ. Theo Thỏa thuận Paris 2015, các quốc gia cũng dự kiến sẽ cập nhật các cam kết về khí hậu vào năm 2025.
Theo IPCC, lượng khí thải phải giảm một nửa vào giữa những năm 2030 nếu thế giới có bất kỳ cơ hội nào để hạn chế mức tăng nhiệt độ ở mức 1,5 độ C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp - một mục tiêu chính được ghi trong hiệp định Paris.
“Nếu chúng ta hành động ngay bây giờ, chúng ta vẫn có thể đảm bảo một tương lai bền vững đáng sống cho tất cả mọi người,” Chủ tịch IPCC Hoesung Lee nói.
Trên con đường hiện tại, hành tinh đang trên đà ấm lên 3,2 độ C vào cuối thế kỷ này và nhiệt độ vẫn có thể tăng ít nhất 2,2 độ C ngay cả khi các cam kết hiện tại được đáp ứng.
Nhiệt độ trung bình đã cao hơn 1,1 độ C so với mức của những năm 1850-1900, dẫn đến nhiều hiện tượng thời tiết khắc nghiệt hơn trên toàn thế giới.
Ông Frank Jotzo, đồng tác giả báo cáo tổng hợp của Đại học Quốc gia Úc, nói: “Theo lời của các đồng nghiệp cấp cao trong IPCC, chúng ta đang đi đúng hướng - đó thực sự là thông điệp chính từ phúc trình”.
Các nhà quan sát cho biết các lĩnh vực tranh cãi chính bao gồm ngôn ngữ xung quanh tài chính và các tác động dự kiến của biến đổi khí hậu, cũng như vấn đề “công bằng” và công lý khí hậu cho các nước nghèo hơn.
Một số chính phủ cũng muốn chú trọng hơn đến các giải pháp khí hậu ưa thích của riêng họ, bao gồm năng lượng mặt trời hoặc thu hồi carbon.
IPCC cho biết thế giới cần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng xanh, chuyển đổi nông nghiệp và thói quen ăn uống nếu có bất kỳ cơ hội nào cắt giảm lượng khí thải cần thiết.
IPCC cũng cảnh báo về thời tiết khắc nghiệt hơn, mực nước biển dâng cao nhanh chóng, băng ở Bắc Cực tan chảy và khả năng xảy ra các “điểm bùng phát” thảm khốc và không thể đảo ngược ngày càng tăng. Họ cũng cho biết gần một nửa dân số thế giới đã dễ bị tổn thương trước các tác động của khí hậu.
“Nói tóm lại, thế giới của chúng ta cần hành động vì khí hậu trên mọi mặt - mọi thứ, mọi nơi, tất cả cùng một lúc,” ông Guterres nói.