Chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ lại thực hiện việc trục xuất một số di dân Việt thuộc diện được bảo vệ đã từng sinh sống ở Mỹ hàng thập kỷ qua sau khi rời Việt Nam trong thời gian chiến tranh.
Một bài báo đăng trên tạp chí The Atlantic ra hôm 12/12 tường thuật rằng chính quyền TT Trump đang trong quá trình chuẩn bị để tiến hành việc trục xuất một số di dân gốc Việt ra khỏi Hoa Kỳ, trong khi báo New York Times hồi tháng trước nói chính quyền Trump đã lặng lẽ đình chỉ việc trục xuất một số người nhập cư Việt Nam cách đây vài tháng.
Chính sách trục xuất di dân Việt Nam về nước được tin là đã gây ra tranh cãi giữa Hoa Kỳ và Việt Nam, và cũng là nguyên nhân dẫn tới quyết định của một đại sứ Mỹ tại Hà Nội từ chức vào cuối năm ngoái.
Theo một thỏa thuận ký vào năm 2008 giữa hai chính quyền cựu thù, thì không thể trục xuất những người Việt tới Hoa Kỳ trước ngày 12/7/1995 –ngày hai nước chính thức bình thường hóa quan hệ bang giao.
Theo The Atlantic, vào đầu năm ngoái Nhà Trắng đơn phương diễn giải hiệp định này để loại bỏ những người bị kết án hình sự khỏi sự bảo vệ của hiệp định 2008, và cho phép chính quyền gửi trả về Việt Nam một số ít di dân Việt tới Mỹ trước năm 1995. Đây là một chính sách mà Nhà Trắng đã rút lại hồi tháng 8.
Tuy nhiên, theo một phát ngôn viên của Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Hà Nội,chính phủ Mỹ nay lại quyết định thi hành chính sách này trở lại. Washington cho rằng hiệp định 2008 không bảo vệ những người di dân Việt tới Mỹ trước 1995.
“Hoa Kỳ và Việt Nam đã ký một hiệp định song phương về vấn đề trục xuất vào năm 2008, đồng thời thiết lập các thủ tục để trục xuất công dân Việt đến Mỹ sau ngày 12/7/1995 và là đối tượng của lệnh trục xuất cuối cùng,” James Thrower, người phát ngôn Sứ quán Hoa Kỳ ở Hà Nội, nói với tạp chí The Atlantic của Mỹ. “Mặc dù các thủ tục liên quan đến hiệp định này không cụ thể áp dụng cho các công dân Việt Nam đã tới Mỹ trước ngày 12/7/1995, tuy nhiên nó không vạch rõ là cấm trục xuất những trường hợp tới Mỹ trước năm 1995.”
Theo tạp chí The Atlantic, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ xác nhận rằng Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) đã gặp các đại diện của sứ quán Việt Nam ở Washington DC nhưng từ chối cho biết thêm chi tiết về thời gian và địa điểm, cũng như những gì đã được bàn thảo tại các cuộc thương lượng đó.
“Hiện đang có 5.000 người Việt đang sống ở Hoa Kỳ bị kết án hình sự và đã có quyết định cuối cùng là phải bị trục xuất – những người này không phải là công dân Mỹ và đã bị bắt giữ, kết án và cuối cùng bị một thẩm phán về di trú ra lệnh trục xuất dưới thời các chính quyền tiền nhiệm, Katie Waldman, một phát ngôn viên của DHS nói. “Ưu tiên của chính quyền hiện nay là trục xuất những tội phạm hình sự trở về đất nước nơi họ ra đi.”
Hồi năm ngoái chính quyền của TT Trump bắt đầu bắt giữ những người nhập cư đến từ Việt Nam đã sống lâu dài ở Mỹ và chuẩn bị trục xuất họ. New York Times trích dẫn thống kê của Bộ An ninh Nội địa Mỹ vào tháng trước cho thấy có khoảng 7.700 trong số khoảng 8.000 di dân Việt thuộc diện chờ bị trục xuất.
Nhiều người Việt đến Mỹ trước năm 1995, được bảo vệ theo hiệp định dưới thời của Tổng thống George W. Bush và Barack Obama, là những người tị nạn chiến tranh Việt Nam. Trong số đó có con cái của những người đã từng chiến đấu cho các lực lượng đồng minh của Mỹ ở miền Nam Việt Nam.
Để phản đối việc hàng nghìn người Việt bị trục xuất về Việt Nam, đại sứ tiền nhiệm của ông Kritenbrink, Ted Osius, đã từ chức đại sứ Mỹ ở Hà Nội vào tháng 10/2017.
Trả lời VOA trước đây, cựu thẩm phán Phan Quang Tuệ từ California nhận định rằng những di dân Việt thuộc diện bị trục xuất không nên tiếp tục trông đợi vào thoả thuận ký năm 2008 giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Theo ông, bản ghi nhớ này không thể bảo vệ những người Việt tới Mỹ trước năm 1995 khỏi nguy cơ bị trục xuất.
Trong khi đó Luật sư di trú Khanh Phạm từ Texas khẳng định trong tương lai gần, những di dân Việt tới Mỹ trước năm 1995 sẽ không bị trục xuất. Theo ông, những người trong diện này có thể tự tin ra trình diện Sở Di trú và xin giấy phép lao động, cũng như bằng lái xe.
Tuần trước, người phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam nói Việt Nam mong muốn Mỹ sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi cho cộng đồng người Việt ở đây hòa nhập, đóng góp cho xã hội Mỹ cũng như giúp thúc đẩy mối quan hệ giữa hai nước.
Viện Chính sách Di dân có trụ sở tại Washington DC cho hay là sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc vào năm 1975, khoảng 125.000 người tị nạn đã rời Việt Nam trong một chương trình di tản được chính phủ Mỹ tài trợ. Con số thống kê của viện này cho thấy lượng người Việt nhập cư vào Hoa Kỳ đã tăng nhanh chóng kể từ năm 1975, và lại tăng gấp đôi sau mỗi thập kỷ. Tính đến năm 2017, đã có hơn 1,3 triệu người Việt tới an cư ở Mỹ, chiếm 3% trong tổng số 44,5 triệu di dân ở Mỹ.