Hoa Kỳ hôm 5/11đã tái áp đặt các lệnh cấm vận lên Iran vốn đã bị dỡ bỏ theo thỏa thuận hạt nhân hồi năm 2015 đạt được giữa Iran và các cường quốc, khiến nền kinh tế vốn dĩ đã yếu ớt của Cộng hòa Hồi giáo này ngày càng lâm vào cảnh ngặt nghèo.
Iran đã phát sóng các cuộc tập trận phòng không cho thấy các binh lính hoan nghênh bắn hạ một máy bay không người lái, nhưng lại kiềm chế không có phản ứng quân sự trước nỗ lực của Mỹ nhằm ngăn chặn điều mà Washington gọi là ‘các hoạt động hung ác’ của nước này ở Trung Đông.
Mặc dù trước đó Tehran đã cảnh báo rằng họ sẽ tăng cường chương trình hạt nhân, Iran vẫn tuân thủ thỏa thuận hạt nhân mà theo đó họ phải giới hạn làm giàu uraninum, theo Liên Hiệp Quốc.
Các lệnh trừng phạt mới của ông Trump đặc biệt làm tổn thương ngành dầu khí vốn rất quan trọng đối với kinh tế Iran và đem đến một nguồn ngoại tê quan trọng. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói với các nhà báo ở Washington rằng các lệnh trừng phạt đã khiến Iran không bán được một triệu thùng dầu thô mỗi ngày.
“Mục tiêu của chúng tôi là bóp nghẹp nguồn thu nhập của chế độ Iran mà họ dùng để chi cho các hoạt động bao lực và gây bất ổn trên khắp Trung Đông và trên khắp thế giới,” ông Pompeo nói. “Chế độ Iran có một chọn lựa: hoặc là họ quay ngoắt 180 độ từ những hoạt động ngoài vòng pháp luật và cư xử như một quốc gia bình thường, hoặc là họ nhìn nền kinh tế của mình sụp đổ.”
Tổng thống Iran Rouhani mà thỏa thuận hạt nhân là thành tựu mang dấu ấn của ông đã hứa rằng Iran vẫn có thể bán dầu trên thị trường quốc tế. Công ty dầu khí quốc gia Iran đã bắt đầu bán dầu thô cho các công ty tư nhân mà sau đó sẽ bán cho những khách hàng giấu danh tính ở nước ngoài như là một cách để né lệnh cấm vận.
“Chúng ta đang trong tình trạng chiến tranh kinh tế. Chúng ta phải đứng lên đối mặt với kẻ thù bắt nạt,” ông Rouhani phát biểu trước các quan chức chính phủ trong bài diễn văn phát trên truyền hình.
Iran đã lâm vào khủng hoảng kinh tế. Đồng nội tệ của nước này, đồng rial, hiện giờ có tỷ giá là 150.000 rial đổi được một đô la Mỹ. Một năm trước, tỷ giá này là 40.500 rial ăn 1 đô la. Hỗn loạn kinh tế đã kích hoạt các cuộc biểu tình chống chính phủ vào cuối năm ngoái, dẫn đến gần 5.000 vụ bắt giữ và ít nhất 25 người bị giết. Các cuộc biểu tình lẻ tẻ vẫn tiếp diễn.
Đại sứ Iran tại Liên Hiệp Quốc Gholamali Khoshroo cáo buộc Mỹ đã ‘trắng trợn và trơ tráo’ vi phạm một nghị quyết của Hội đồng Bảo an vốn nhất trí ủng hộ thỏa thuận hạt nhân và ông kêu gọi ‘cộng đồng quốc tế phải cùng đáp trả’.
Các nước châu Âu vẫn còn nằm trong thỏa thuận hạt nhân và đã tìm cách bảo vệ các công ty của họ tiếp tục giao dịch với Iran. Tuy nhiên, nhiều công ty quốc tế đã rời khỏi Iran do lo ngại bị Mỹ trừng phạt.