Hôm 19/7, Tổ chức Theo dõi nhân quyền ra thông cáo yêu cầu Việt Nam hủy bỏ các cáo buộc hình sự và phóng thích công dân Hoa Kỳ Will Nguyễn và những người Việt Nam khác bị bắt giữ vì tham gia biểu tình ôn hòa ở thành phố Hồ Chí Minh vào tháng trước.
Tổ chức Theo dõi nhân quyền (HRW) ra thông cáo một ngày trước khi chính quyền Việt Nam xét xử Will Nguyễn về tội danh “gây rối trật tự công cộng” theo điều 318 Bộ luật hình sự, dự kiến diễn ra vào ngày 20/7. Nếu bị xử có tội, thanh niên Mỹ gốc Việt 32 tuổi này sẽ phải đối mặt với mức án lên tới 7 năm tù.
Ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Á châu của HRW nói trong bản thông cáo: ““William Nguyễn và những người khác phải đối mặt với một phiên xử không công bằng và mức án nặng nề trước tòa án do Đảng Cộng sản kiểm soát chỉ vì đã thực thi quyền biểu tình ôn hòa và tự do biểu đạt.”
Ông Phil Robertson đề nghị: “Nhà cầm quyền Việt Nam cần lập tức hủy bỏ các cáo buộc hình sự, trả tự do cho anh và những người biểu tình ôn hòa bị bắt khác, và tôn trọng các quyền con người cơ bản Việt Nam đã cam kết bảo đảm.”
HRW nói thêm rằng các đoạn video ghi hình ngày 10/6 cho thấy hình ảnh những người đàn ông mặc thường phục và đeo khẩu trang, mà người xem tin là công an mặc thường phục, đã khống chế Will Nguyễn bằng vũ lực và kéo lê anh ra khỏi chỗ biểu tình. “Đầu anh đầy máu.
“Một số người biểu tình khác cho biết họ bị an ninh mặc thường phục đánh đập trong các cuộc biểu tình,” thông cáo có đoạn.
Tuy nhiên, vào ngày 14/6, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng tuyên bố rằng “không có chuyện chính quyền sử dụng vũ lực với Will Nguyễn.”
Nhận định về việc Will Nguyễn “nhận tội trên truyền hình” một tuần sau khi bị bắt, ông Robertson nói: “Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rất quan ngại rằng lời tuyên bố trên truyền thông của Will Nguyễn là sự vi phạm quyền được có trình tự pháp lý thích hợp và có thể do ép buộc. Việc đưa ‘lời thú tội’ lên truyền hình kiểu này là một chiến thuật đáng xấu hổ mà các chính quyền áp bức thường sử dụng để hăm dọa, dập tắt các tiếng nói phê phán, đồng thời trưng bày sự bất chấp không đếm xỉa đến các quyền cơ bản của con người.”
Việt Nam không có bộ luật cụ thể về biểu tình nên chính quyền vận dụng những quy định pháp luật khác để truy tố những người biểu tình ôn hòa. Chính quyền Việt Nam tỏ ra đặc biệt nhạy cảm về vấn đề này khi vừa trừng phạt thẳng tay báo Tuổi Trẻ Online vì đã đưa tin về nhu cầu cần có luật biểu tình, HRW nói hôm 19/7.
Báo Pháp Luật ngày 19/7 nói rằng tòa án thành phố Hồ Chí Minh sẽ triệu tập nhiều nhân chứng tại phiên xử vụ Will Nguyễn vào ngày 20/7.
Theo trang Free Will Nguyễn, các viên chức lãnh sự Mỹ tại thành phố Hồ Chí Minh đã đến trại giam thăm Will lần thứ ba vào ngày 13/7, khi ấy Will gửi thông điệp: "Xin nhắn mọi người rằng tôi vẫn ổn và cảm ơn sự ủng hộ của mọi người dành cho tôi."
Khi được thông báo rằng gia đình sẽ được phép tham dự phiên tòa ngày 20/7, dân biểu Hoa Kỳ bang Texas Al Green nói với đài truyền hình Fox 26 rằng: "Đây là một điều bất thường và là chỉ dấu cho thấy chính quyền (Việt Nam) hiểu được tầm quan trọng của vụ án này."
Trước đó vào hôm 14/7, gia đình của nam thanh niên Mỹ đã đến Singapre dự lễ tốt nghiệp của sinh viên cao học Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu.
Blogger Lê Nguyễn Hương Trà viết trên Facebook: "Có thể thấy, trường hợp Will Nguyen được rất nhiều quan tâm của dư luận trong, ngoài nước và đặc biệt là giới truyền thông quốc tế. Do đó, phiên xử “gây rối trật tự công cộng” tại TAND Tp.HCM ngày mai 20.7 sẽ được tăng cường, thắt chặt an ninh!