Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong một động thái chỉ trích tình báo Mỹ gây sửng sốt hôm 16/7, không chịu ủng hộ kết luận của chính quyền Mỹ rằng nước Nga đã can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016 để giúp ông đắc cử.
Trump nói rằng ông ‘không thấy bất cứ lý do gì’ để quy trách nhiệm cho Nga, theo AP, bất chấp việc Nga can thiệp bầu cử đã được tất cả các cơ quan tình báo Mỹ và ủy ban điều tra của Quốc hội khẳng định.
Thay vào đó, ông Trump, đứng bên cạnh Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên giữa hai ông tại thủ đô Helsinki của Phần Lan, đã ca ngợi sự phủ nhận mạnh mẽ của ông Putin về sự can thiệp bầu cử.
“Tôi có niềm tin mãnh liệt vào đội ngũ tình báo của nước tôi, nhưng tôi có thể nói với quý vị rằng Tổng thống Putin ngày hôm nay đã phản bác hết sức mạnh mẽ,” ông phát biểu trong cuộc họp báo chung sau cuộc hội đàm với ông Putin.
Về phần mình, ông Putin một lần nữa phủ nhận Nga can thiệp bầu cử Mỹ.
“Nga chưa bao giờ can thiệp và sẽ không can thiệp vào công việc nội bộ của Mỹ, kể cả các cuộc bầu cử,” Putin nói. “Nếu có tài liệu nào cụ thể, nếu chúng được trưng ra thì chúng tôi sẽ cùng nhau xem xét.”
Tổng thống Mỹ cũng ca ngợi đề xuất của Putin về việc cho phép các quan chức thực thi pháp luật của Nga thẩm vấn các điệp viên nước này bị Công tố viên đặc biệt Robert Mueller truy tố là ‘đáng tin cậy’. Lời đề nghị này sẽ cho phép Nga có quyền giám sát và ảnh hưởng lên các cuộc điều tra của Mỹ về các hoạt động của Nga.
Phát biểu của Trump có nghĩa là ông không tin vào năng lực của cơ quan tình báo quốc gia nhưng lại tin vào lời của lãnh đạo một nước vốn lâu nay được xem là đe dọa an ninh của nước Mỹ. Điều này trước giờ chưa từng xảy ra đối với một Tổng thống Mỹ.
Ông Trump cũng nói rằng ông quy cho trách nhiệm cho cả hai phía Nga và Mỹ về sự đổ vỡ trong quan hệ của hai nước. Ông nhấn mạnh rằng cuộc điều tra của Công tố viên Đặc biệt chứ không phải là hành vi can thiệp bầu cử của Nga ‘đã khiến hai nước chúng ta bị chia rẽ’.
Toàn bộ cộng đồng tình báo Mỹ - trong một bản báo cáo do CIA, FBI, NSA (Cơ quan An ninh Quốc gia) và Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia soạn thảo – đã kết luận với ‘sự tin tưởng cao’ rằng Nga đã can thiệp vào bầu cử Mỹ với mục tiêu là gây tổn thương cho chiến dịch của ứng cử viên Hillary Clinton và giúp Trump đắc cử.
Tất cả những người đứng đầu các cơ quan tình báo Mỹ khi ra điều trần về vấn đề này cũng đã ủng hộ kết luận này và Ủy ban tình báo của Thượng viện do Đảng Cộng hòa lãnh đạo hồi tháng trước cũng đã khẳng định kết luận này.
Cuộc gặp thượng đỉnh diễn ra với cuộc hội đàm riêng kéo dài 90 phút của hai nguyên thủ cùng với phiên dịch mà không có sự tham gia của bất kỳ quan chức nào khác của hai nước. Sau đó, hai nhà lãnh đạo đã có cuộc họp mở rộng với các trợ lý hàng đầu của họ trước khi tiến hành họp báo chung, theo CNN.
Phát biểu trong cuộc họp báo, một lần nữa Tổng thống Trump đả kích cuộc điều tra của Công tố viên đặc biệt Robert Mueller và gọi đó là ‘thảm họa của đất nước chúng tôi’.
“Tôi cho rằng cuộc điều tra đó là thảm họa của đất nước chúng tôi. Tôi nghĩ rằng đó là lý do khiến cho hai nước chúng ta phải lánh xa nhau. Tôi nghĩ đó là lý do khiến chúng ta bị chia rẽ,” ông nói.
Sau đó, ông tuyên bố trước mặt ông Putin rằng ‘không có sự thông đồng nào’ trong cuộc bầu cử năm 2016 và nói rằng ông ‘đã dễ dàng đánh bại Hillary Clinton’.
Trong khi Tổng thống Trump đi sâu vào những sai lầm của Mỹ, ông lại không hề đề cập đến bất cứ hành động hiểm ác nào của phía Nga nhằm vào Mỹ.
“Tôi cho là cả hai nước cùng chịu trách nhiệm. Tôi nghĩ rằng nước Mỹ ngớ ngẩn. Tất cả chúng ta đều ngớ ngẩn,” ông nói.
Việc ông Trump gọi nước Mỹ là ‘ngớ ngẩn’ đã diễn ra trước cuộc họp thượng đỉnh khi ông Trump viết trên Twitter vào thứ Hai ngày 16/7: “Mối quan hệ của chúng ta với Nga chưa bao giờ tệ hơn thế do nhiều năm ngốc nghếch và ngớ ngẩn của Mỹ và giờ đây là cuộc săn phù thủy tệ hại.”
Chỉ vài ngày trước đó, ông Trump đã chỉ vào ‘sự ngớ ngẩn hoàn toàn’ và ‘vấn đề chính trị’ của Mỹ khiến cho ‘khó mà làm được gì với nước Nga’.
“Thật lòng mà nói, chúng ta nên có cuộc đối thoại này từ lâu. Tôi nghĩ rằng tất cả chúng ta đều có lỗi. Tôi nghĩ rằng giờ đây nước Mỹ đã tiến về phía trước cùng với nước Nga,” ông nói và cho rằng ông cảm thấy cả Mỹ và Nga ‘đều có sai lầm’.
Ngoài việc bị cáo buộc can thiệp vào bầu cử của Mỹ, quan hệ của Nga và phương Tây đã xấu đi sau một loạt hành động của Nga như dùng vũ lực sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine, gửi quân chiến đấu với phiến quân ở miền đông Ukraine, hỗ trợ quân sự cho nhà độc tài Syria Bashar al-Assad đàn áp cuộc nổi dậy của lực lượng nổi dậy đòi dân chủ, vụ bắn rơi máy bay MH-17 của Malaysia trên bầu trời miền đông Ukraine mà phiến quân thân Nga bị quy trách nhiệm và mới đây nhất là vụ đầu độc các điệp viên ở Anh.
“Tôi nghĩ chúng ta có cơ hội tuyệt vời cùng với nhau vì hai nước chúng ta, thật lòng mà nói, chúng ta đã không có quan hệ tốt đẹp trong nhiều năm qua,” ông Trump nói. “Tôi nghĩ rằng cuối cùng chúng ta sẽ có quan hệ tuyệt vời.”
Giọng điệu này của ông Trump với Nga trái ngược hoàn toàn với thái độ căng thẳng của ông đối với các đồng minh của Mỹ tại cuộc họp thượng đỉnh NATO trước đó ở Brussels. Ông đã liên tục lên án các đồng minh lâu năm của Mỹ và gọi Liên minh châu Âu là ‘kẻ thù’.
Cuộc gặp thượng đỉnh được tính toán kỹ lưỡng của hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ đã khởi đầu không suôn sẻ khi nhà lãnh đạo Nga đến muộn khiến cuộc gặp bị đẩy lùi đến 45 phút.
Ông Putin vốn có tiếng là đến muộn tại các cuộc họp quan trọng – một hành động được một số nhà quan sát cho là ‘trò chơi quyền lực’ của ông Putin. Về phần mình, mặc dù phải chờ đợi ông Putin đến muộn, ông Trump trước đó đã đến muộn tại các cuộc họp thượng đỉnh của G7 và NATO.