Hai thành phố lớn nhất của Trung Quốc ngày 9/5 siết chặt các hạn chế COVID, khiến dư luận phẫn nộ và thậm chí đặt câu hỏi về tính hợp pháp của cuộc chiến không khoan nhượng với loại virus đã tàn phá nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Theo những người quen thuộc với vấn đề này, ở Thượng Hải, sau tuần thứ sáu bị phong tỏa, nhà chức trách đã phát động một nỗ lực mới để từ đây đến cuối tháng này phải chấm dứt tình trạng lây nhiễm bên ngoài khu vực cách ly.
Mặc dù chưa có loan báo chính thức, nhưng cư dân ở ít nhất 4 trong số 16 quận của Thượng Hải cuối tuần qua đã được thông báo rằng sẽ không được phép rời khỏi nhà hoặc nhận hàng giao tới nhà, dẫn đến nạn tranh nhau tồn trữ thực phẩm.
Trong số này trước đây có người từng được phép di chuyển xung quanh các khu dân cư của họ.
"Đi về!" một người phụ nữ hét lớn qua loa phóng thanh về phía những cư dân bên dưới một khu chung cư bị ảnh hưởng bởi lệnh giãn cách mới, một cảnh tượng có thể gây ngạc nhiên cho các nơi khác trên thế giới vốn đã mở cửa chung sống với virus.
"Nó giống như một nhà tù", cư dân Thượng Hải Coco Wang, nói. "Chúng tôi không sợ virus. Chúng tôi sợ chính sách này."
Trong những hạn chế nghiêm ngặt nhất được áp dụng ở Bắc Kinh từ trước đến nay, một khu vực ở phía tây nam thủ đô ngày 9/5 đã cấm người dân rời khỏi khu vực của họ và được lệnh dừng tất cả các hoạt động không liên quan đến phòng chống virus.
Tại các quận bị nhiễm virus khác của Bắc Kinh, cư dân được yêu cầu làm việc tại nhà, một số nhà hàng và phương tiện giao thông công cộng đã đóng cửa, và thêm các con đường, khu phức hợp và công viên bị phong tỏa vào ngày 9/5.
Các biện pháp cực đoan
Các hạn chế đã gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế Trung Quốc.
Dữ liệu ngày 9/5 cho thấy, tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc chậm lại và yếu nhất trong gần hai năm, vào lúc ngân hàng trung ương hứa tăng cường hỗ trợ cho nền kinh tế.
Dữ liệu tăng trưởng chậm đã đẩy đồng nhân dân tệ của Trung Quốc xuống mức thấp nhất gần 19 tháng so với đô la Mỹ.
Trong một dấu hiệu rõ ràng về những căng thẳng đối với kinh doanh, hiệp hội ô tô Trung Quốc ước tính rằng mức bán trong tháng trước đã giảm đáng kể 48% so với cùng kỳ năm ngoái do các hạn chế COVID đóng cửa các nhà máy và nhu cầu trong nước thu hẹp lại.
Các biện pháp hạn chế cũng đã làm dấy lên những biểu hiện giận dữ hiếm hoi của công chúng, tiếp tục bùng phát bởi các tin tức trên mạng gần đây của chính quyền Thượng Hải buộc những khu vực có các ca dương tính COVID phải cách ly tập trung và yêu cầu họ giao chìa khóa nhà để được khử trùng.
Một đoạn video cho thấy cảnh sát đang cạy khóa sau khi một người dân từ chối mở cửa.
Trong một vụ khác, một đoạn băng ghi âm cuộc gọi được lan truyền trên mạng của một phụ nữ tranh cãi với các quan chức yêu cầu phun thuốc khử trùng trong nhà của bà mặc dù bà đã xét nghiệm âm tính. Không thể kiểm chứng độc lập các video này.
Giáo sư Tong Zhiwei, dạy luật tại Đại học Khoa học Đông Trung Quốc về Chính trị và Luật, đã viết trong một bài được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội ngày 8/5 rằng những hành vi đó là bất hợp pháp và cần phải dừng lại.
Luật sư Liu Dali, thuộc một trong những công ty luật lớn nhất Trung Quốc, đã viết một lá thư tương tự cho nhà chức trách.
Bản sao của cả hai bức thư đã được Internet Trung Quốc kiểm duyệt. Các bài đăng từ tài khoản mạng xã hội của giáo sư Tong trên trang Weibo đã bị chặn vào cuối ngày 8/6.
Luật sư Liu và giáo sư Tong không trả lời yêu cầu bình luận.
Phong tỏa
Trung Quốc kiên quyết cho biết sẽ gắn bó với chính sách Zero COVID để chống lại căn bệnh xuất hiện lần đầu ở thành phố Vũ Hán vào cuối năm 2019, đồng thời cảnh báo những chỉ trích về chính sách mà họ cho là đang cứu mạng sống.
Trung Quốc chỉ ra rằng mức tử vong cao hơn nhiều ở các quốc gia đã nới lỏng các hạn chế hoặc loại bỏ chúng hoàn toàn, nhằm nỗ lực "sống chung với COVID" mặc dù lây nhiễm đang lan rộng.
Bắc Kinh hy vọng tránh được những tuần bị phong tỏa mà Thượng Hải đã phải chịu đựng nhưng số lượng ngày càng nhiều các tòa nhà dân cư bị phong tỏa đang khiến người dân lo lắng.
Trả lời câu hỏi của Reuters về những hạn chế mới nhất ở Thượng Hải, chính quyền thành phố ở đó cho biết họ "phải kiên quyết qui định và kiểm soát sự di chuyển của người dân" và mỗi quận được phép thắt chặt các biện pháp tùy theo tình hình của mình.
Ngày 9/5, Thượng Hải báo cáo số ca lây nhiễm mới giảm trong ngày thứ 10 liên tiếp.
Nhưng số ca giảm vẫn chưa làm dịu căng thẳng trên thực tế.