Bắc bán cầu sắp đón mùa đông thứ ba của đại dịch COVID, giới khoa học cảnh báo các chính phủ và người dân phải chuẩn bị đón thêm nhiều đợt COVID nữa.
Chỉ riêng ở Hoa Kỳ, có thể có tới một triệu ca nhiễm mỗi ngày trong mùa đông này, ông Chris Murray, người đứng đầu Viện Đánh giá và Đo lường Sức khoẻ (IHME) tại Đại học Washington chuyên theo dõi đại dịch, nói với Reuters. Số đó sẽ gấp đôi so với con số hàng ngày hiện tại.
Trên khắp Vương quốc Anh và Châu Âu, các nhà khoa học dự đoán sẽ xảy ra một loạt các đợt bùng phát COVID vì mọi người dành nhiều thời gian hơn trong nhà trong những tháng lạnh hơn, mà kỳ này gần như không có các quy định về khẩu trang hoặc giãn cách xã hội.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, dù số ca bệnh có thể tăng trở lại trong những tháng tới, số ca tử vong và nhập viện có thể không tăng với cường độ tương tự, nhờ vắc-xin và các đợt tiêm tăng cường, nhờ đã bị nhiễm COVID trước đây, nhờ các biến thể nhẹ hơn và nhờ có được các phương pháp điều trị COVID hiệu quả cao.
Ông Murray nói: “Những người có nguy cơ mắc bệnh cao nhất là những người chưa bao giờ gặp virus mà hầu như không còn ai cả”.
Những dự báo này đặt ra câu hỏi mới về thời điểm các quốc gia sẽ thoát khỏi giai đoạn khẩn cấp COVID để chuyển sang tình trạng dịch bệnh đặc hữu, nơi các cộng đồng có tỷ lệ tiêm chủng cao chứng kiến các đợt bùng phát nhỏ hơn, có thể theo mùa.
Nhiều chuyên gia đã dự đoán rằng quá trình chuyển tiếp này sẽ bắt đầu vào đầu năm nay nhưng sự xuất hiện của biến thể Omicron đột biến cao đã phá vỡ những kỳ vọng đó.
Ông Adam Kucharski, nhà dịch tễ học tại Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London, nói: “Chúng ta cần gạt bỏ cây hỏi ‘hết dịch chưa’?” Ông và các khoa học gia khác nhận thấy COVID đang biến thành một mối đe dọa đặc hữu vẫn gây ra gánh nặng bệnh tật cao.
Rủi ro khả dĩ là sẽ xuất hiện một biến thể mới ghê gớm hơn Omicron hiện đang thống trị.
Theo báo cáo gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ở Châu Âu, nếu biến thể đó cũng gây ra bệnh nặng hơn và có khả năng tránh được miễn dịch tốt hơn, thì đó sẽ là “kịch bản xấu nhất”.
Báo cáo dựa trên mô hình của Đại học Hoàng gia London cho biết: “Tất cả các kịch bản (với các biến thể mới) đều chỉ ra khả năng xảy ra một đợt dịch lớn trong tương lai ở mức độ tồi tệ tương đương hoặc tồi tệ hơn các đợt dịch 2020/2021.”
Các yếu tố làm xáo trộn
Nhiều chuyên gia được phỏng vấn bởi Reuters cho biết việc đưa ra dự báo về COVID đã trở nên khó khăn hơn nhiều, vì nhiều người tự xét nghiệm nhanh tại nhà không báo cáo cho các quan chức y tế chính phủ, làm khó thống kê tỷ lệ lây nhiễm chính xác.
BA.5, biến thể phụ Omicron hiện đang gây bệnh ở nhiều khu vực, rất dễ lây lan. Nhiều bệnh nhân nhập viện vì các bệnh khác có thể có kết quả dương tính với Omicron và được tính trong số các trường hợp nặng, cho dù COVID không phải là nguồn gốc nhập viện của họ.
Các nhà khoa học cho biết những ẩn số khác làm phức tạp dự báo của họ bao gồm liệu sự kết hợp giữa tiêm chủng và nhiễm COVID có mang lại sự bảo vệ tốt hơn cho con người và liệu các chiến dịch tiêm chủng tăng cường có hiệu quả tới đâu.
Ông David Dowdy, nhà dịch tễ học về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y tế Công cộng Johns Hopkins Bloomberg, nói: “Bất cứ ai nói rằng họ có thể dự đoán tương lai của đại dịch này là quá tự tin hoặc đang nói dối.”
Các chuyên gia cũng đang theo dõi chặt chẽ diễn biến ở Úc, nơi mùa cúm bùng phát kết hợp với COVID đang làm quá tải các bệnh viện. Họ nói rằng có thể các quốc gia phương Tây có thể thấy một mô hình tương tự sau một vài mùa cúm bình lặng.
“Nếu xảy ra ở đó thì cũng có thể xảy ra ở đây. Hãy chuẩn bị thích hợp cho một mùa cúm,” ông John McCauley, Giám đốc Trung tâm Cúm Toàn cầu tại Viện Francis Crick ở London, nói.
WHO khuyến cáo mỗi quốc gia vẫn cần phải đối phó những đợt dịch mới với tất cả các công cụ trong kho đại dịch - từ tiêm chủng đến các biện pháp can thiệp, chẳng hạn như xét nghiệm và giãn cách xã hội hoặc mang khẩu trang.
Bà Sharon Alroy-Preis, người đứng đầu dịch vụ y tế công cộng của Israel, cho biết chính phủ nước này gần đây đã ngừng kiểm tra COVID thông thường đối với khách du lịch tại sân bay quốc tế nhưng sẵn sàng tái tục việc này “trong vòng vài ngày” nếu đối mặt với một đợt tăng mạnh.
Bà nói: “Khi có một làn sóng lây nhiễm, chúng ta cần đeo khẩu trang, chúng ta cần tự xét nghiệm.” “Đó là sống với COVID.”