Tổng thống Donald Trump ngày 17/10 trao tặng vinh dự cao nhất trong quân đội cho một thượng sĩ nhất Thủy quân lục chiến 80 tuổi đã về hưu, người mà năm thập niên trước đã "chiến đấu với sự quả cảm không ai sánh bằng" vào đầu một trong những trận chiến dài nhất và đẫm máu nhất của Chiến tranh Việt Nam.
Hành động anh dũng của ông John Canley bao gồm hai lần trèo qua một bức tường bệnh viện trước tầm nhìn của đối phương để giúp các Thủy quân lục chiến bị thương và đưa họ đến nơi an toàn.
"Tôi mến những người dũng cảm. Chúng ta đang gặp họ ngay ở đây," ông Trump nói khi khai mạc buổi lễ hôm thứ Tư. "50 năm trước, một thủy quân lục chiến Mỹ đã chiến đấu bằng sự quả cảm không ai sánh bằng trong một trong những trận chiến dài nhất và đẫm máu nhất của Chiến tranh Việt Nam, trận chiến ở thành phố Huế."
Theo Nhà Trắng, ông Canley, quê nhà ở Caledonia, bang Arkansas và hiện sống ở Oxnard, bang California, đã chống trả nhiều cuộc tấn công của quân địch suốt mấy ngày vào tháng 1 và tháng 2 năm 1968 trong khi đại đội khoảng 150 người của ông thực hiện một cuộc phản công chiếm lại thành phố Huế từ tay các lực lượng miền Bắc và Việt Cộng, lên tới hàng ngàn binh sĩ.
Chiến dịch có phối hợp của lực lượng miền Bắc và Việt Cộng diễn ra vào dịp Tết Mậu Thân là một cuộc tổng tiến công đồng loạt nhắm vào nhiều mục tiêu ở miền Nam.
Ông Canley thay thế sĩ quan chỉ huy của ông bị thương nặng trong trận chiến chiếm lại Huế, khi đó nằm trong tay của ít nhất 6.000 quân cộng sản, ông Trump nói.
Vào ngày chiến đấu thứ năm, đại đội của ông Canley được giao nhiệm vụ giải phóng trường Jeanne d’Arc (nay là trường Trung học phổ thông Nguyễn Trường Tộ), nơi trở thành một cứ điểm chiến lược và mang tính biểu tượng của quân cộng sản trong thành phố.
Súng máy bắn xối xả về phía họ. Ông Canley và một đồng đội xông về phía trước với súng phóng tên lửa, giết chết quân địch đánh bật họ ra khỏi các vị trí, ông Trump kể.
"Kẻ thù không biết chuyện quái gì đã xảy ra," ông Trump nói.
Ông Canley đích thân cứu mạng sống của hơn 20 thủy quân lục chiến trong bảy ngày "chiến đấu không ngừng nghỉ," Tổng thống nói.
Nhiều năm trôi qua, một số Thủy quân lục chiến đồng đội của ông Canley đã vận động để ông nhận được vinh dự cao nhất cho một quân nhân của Mỹ. Sau khi xét lại, Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis đã đồng ý vào tháng 12 năm 2017 rằng ông Canley xứng đáng được vinh danh.
Quốc hội đã thông qua luật miễn thời hạn năm năm cho việc trao huân chương. Ông Trump đã kí ban hành luật này vào tháng 1.