VietJoy

Tròn một năm sau khi ông Donald Trump nhậm chức tổng thống Mỹ, những người ủng hộ ông, trong đó có ông Phạm Ngọc Cửu, một cử tri từ thành phố Orlando bang Florida, nhìn thấy nhiều lý do để ăn mừng.

Nền kinh tế Mỹ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng đều đặn, tỉ lệ thất nghiệp giữ ở mức thấp, niềm tin của người tiêu dùng tăng cao trong khi chỉ số thị trường chứng khoán Dow Jones liên tục phá kỷ lục mới sau khi luật cải tổ thuế sâu rộng nhất trong nhiều năm qua được Quốc hội do phe Cộng hòa kiểm soát thông qua.

Nhìn xuống phía nam, số di dân bất hợp pháp bị bắt vì tìm cách lẻn qua biên giới từ Mexico vào Mỹ đã tụt xuống mức thấp nhất trong vòng 46 năm qua, theo một báo cáo của Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ. Bên kia bờ Đại Tây Dương và xa hơn nữa, các nước đồng minh cũng như kẻ thù của Mỹ đang phải điều chỉnh những tính toán và chiến thuật đối mặt với một tổng thống Mỹ không thể đoán định được.

Đối với ông Cửu, đó là những thành tựu to lớn khẳng định rằng khẩu hiệu tranh cử “Make America Great Again” (Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại) của ông Trump không phải là lời hứa suông để kiếm phiếu.

Ông Cửu hài lòng rằng bản thân đã có một quyết định đúng đắn khi bỏ phiếu cho ứng cử viên Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống 2016. Hơn một năm sau, niềm tin và sự ủng hộ của ông dành cho vị Tổng thống Cộng hòa không hề suy suyển.

“Nói về chuyện ổng làm cho nước Mỹ thì tôi thấy trong thời gian một năm ổng làm được hơn nhiệm kỳ của nhiều ông trước lắm,” ông Cửu nói. “Nó giống như một cuộc cách mạng. Người ta nói cách mạng là một sự thay đổi. Quả thật là nước Mỹ đang trong cuộc cách mạng đó.”

Chính quyền Trump một năm qua đã từng bước bãi bỏ hoặc đảo ngược hàng loạt những quy định và chính sách của chính quyền tiền nhiệm. Những thay đổi diễn ra trong mọi mặt đời sống, đa phần thầm lặng nhưng đôi khi cũng rùm beng: từ việc bãi bỏ những quy định an toàn bổ sung để hạn chế mức phơi nhiễm berili (một chất độc hóa học cho mô phổi) ở những công nhân trong ngành xây dựng và đóng tàu, cho tới việc ông Trump đảo ngược lập trường của Mỹ suốt 70 năm qua với loan báo công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, khơi lên sự phẫn nộ và các cuộc biểu tình khắp thế giới.

Nhưng Tòa Bạch Ốc dưới quyền ông Trump chứng kiến một sự hỗn loạn chưa từng thấy và là trung tâm của hầu hết những biến động làm rung chuyển Washington. Văn phòng Tổng thống của quốc gia hùng mạnh nhất thế giới trở thành tâm điểm khiến người ta chú ý với sự ra đi của hàng loạt phụ tá cao cấp trong suốt năm 2017.

Tướng John Kelly, cựu Bộ trưởng An ninh Nội địa và là một người được ông Trump nể trọng, đã phần nào giúp chỉnh đốn trật tự trong Cánh Tây Tòa Bạch Ốc khi ông được đưa vào chức Chánh Văn phòng, nhưng ông đã tuyên bố không thể kiểm soát được những phát ngôn của ông chủ Donald Trump, vốn thường khơi lên những cơn bão lửa chính trị.

“Nếu mục tiêu của Tổng thống Trump là làm cho trật tự toàn thế giới xáo trộn thì có lẽ đó là cái mà Tổng thống Trump đã đạt được thành quả rồi,” anh Vũ Bảo Kỳ, tư vấn tài chính quốc tế ở thành phố Atlanta, Georgia, nói.

Từng là cố vấn cho Tổng thống George W. Bush về người Mỹ gốc Á, anh Bảo Kỳ hồi năm 2016 tuyên bố từ chức đại cử tri của bang Georgia với lý do lương tâm anh không chấp nhận Donald Trump là ứng cử viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa. Ông Trump chiến thắng ở bang Georgia trong cuộc tổng tuyển cử, giành trọn 16 phiếu đại cử tri.

Gặp gỡ đại cử tri gốc Việt từ chối bỏ phiếu cho ông Trump

Trò chuyện với VOA hơn một năm trước trong giai đoạn chuyển tiếp chính quyền, anh Bảo Kỳ không giấu nỗi lo ngại về thành phần nội các cũng như đường hướng sắp tới của tổng thống đắc cử, người đã vận động tranh cử với những chủ trương trái ngược với các lý tưởng truyền thống của Đảng Cộng hòa mà anh theo đuổi.

Một năm đầy biến động và tranh cãi dưới chính quyền Trump đã không làm những lo ngại của anh tan biến, nếu không phải làm trầm trọng hơn. Anh nói những hy vọng ban đầu của anh rằng ông Trump sẽ thay đổi tính khí bốc đồng đã không thành hiện thực. Anh nhìn thấy nhiều vấn đề trong những chính sách được ban hành, và việc ông Trump tiếp tục những luận điệu lúc tranh cử trên cương vị tổng thống hiện thời khiến anh cảm thấy bất an.

“Tôi không có sự tôn trọng dành cho Tổng thống này bởi vì tôi tin chắc rằng ông ta vẫn chưa hành xử như một tổng thống,” anh Bảo Kỳ thừa nhận.

Chưa có Tổng thống Mỹ nào mà cung cách hành xử khi tại nhiệm lại thu hút nhiều sự chú ý như ông Trump. Xuất thân là một tỉ phú bất động sản và cựu ngôi sao truyền hình thực tế, ông Trump trên cương vị tổng thống đã phá vỡ những tiền lệ và chuẩn mực vốn được trông đợi ở nhà lãnh đạo quyền lực bậc nhất thế giới với những phát biểu khơi ra nhiều tranh cãi, chủ yếu phát đi trên nền tảng truyền thông yêu thích của ông – Twitter.

Ông hăng say sử dụng 140 (và rồi 280) ký tự của một dòng tweet để loan báo những chính sách, đả kích truyền thông chính thống (nhưng ca ngợi Fox News), phản pháo những người chỉ trích, hay để đốp chát nảy lửa với lãnh tụ Triều Tiên Kim Jong Un khiến căng thẳng tăng cao tại một trong những khu vực tiềm ẩn nguy cơ chiến tranh lớn nhất thế giới.

Những lời lẽ thẳng thừng đôi lúc hung hăng này có sức thu hút lớn đối với những ủng hộ viên nòng cốt của ông và cũng góp phần gia tăng áp lực lên nỗ lực chế tài Triều Tiên, song những người ủng hộ nhiệt thành nhất của ông đôi khi cũng không mấy hài lòng về thói quen này.

“Tôi nghĩ ổng cũng phải ‘tu tâm dưỡng tính’ lại chút,” ông Cửu cười nói. “Đừng có tuyên bố cương lên rồi làm cho nó trở thành hỗn loạn trên chính trường.”

Trong khi những người ủng hộ thích những phát ngôn bộc trực của ông Trump, những người khác nói rằng chúng tiếp tục đào sâu thêm hố ngăn cách giữa những người ủng hộ và những người chống đối ông, và ông đã không hề nỗ lực để hàn gắn những vết thương trong xã hội Mỹ vốn đã bị chia rẽ trầm trọng sau cuộc bầu cử năm 2016.

“Chưa bao giờ trong thời hiện đại mà một người chiếm giữ Phòng Bầu dục dường như lại khước từ một cách triệt để quan niệm rằng nghĩa vụ của một Tổng thống là đoàn kết đất nước,” nhà báo kỳ cựu Peter Baker của tờ The New York Times chuyên tường trình về Tòa Bạch Ốc viết trong một bài phân tích. “Luôn muốn gây hấn, rạo rực bởi tranh cãi, quyết đáp trả bất cứ lời xỉa xói nào, Ông Trump đã tự biến mình thành tông đồ của sự giận dữ, phó tế của sự chia rẽ.”

Nhiều trong số những phát biểu của ông nhắm thẳng vào một trong những vấn đề nhạy cảm nhất trong đời sống Mỹ, chủng tộc, dù đó là tuyên bố đánh đồng cả hai phía đều có “những người rất tốt” sau khi những kẻ chủ trương thượng đẳng da trắng gây bạo loạn ở thành phố Charlottesville bang Virginia, hay phát biểu gọi Haiti và các nước Châu Phi là “những quốc gia hố phân” (tiếng Anh: s***hole countries) khi ông nói về người nhập cư từ các nước này.

Bà Lý Kim Hà, cư dân thành phố Woodbridge bang Virginia, người bỏ phiếu cho ứng cử viên Dân chủ Hillary Clinton, đã sớm chấp nhận ông Trump sau khi ông đắc cử và bày tỏ mong muốn ông sẽ đoàn kết nước Mỹ tiến về phía trước. Nhưng sau một năm cầm quyền, ông đã không thể làm vơi bớt những “ưu tư, vướng mắc nan giải” của bà mà ngược lại càng củng cố những ấn tượng tiêu cực của bà về ông thời còn vận động tranh cử.

“Ông đã tăng cường điều kiện để những thành phần thiểu số kì thị chủng tộc lên tiếng nói rất là mạnh mẽ, và đã gây ra một thảm trạng của một sự phân chia trầm trọng,” cựu nhân viên Sở Xã hội đã về hưu này nói.

Khẩu hiệu “Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại,” lời hiệu triệu một liên minh đưa ông Trump tới chiến thắng ít ai ngờ tới, giờ khơi lên trong bà hình ảnh một nước Mỹ của người da trắng thuần chủng nơi mà những di dân như bà không được chào đón. Nó cho thấy chính quyền này “muốn bôi xóa đi tính nhân đạo của một đất nước đóng vai trò lãnh đạo thế giới,” bà nói.

“Người ta cứ nói là ‘Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại’ trước hết mình phải định nghĩa thế nào là một ‘nước vĩ đại,’” ông Dương Đức Vĩnh, cư dân ở Macomb bang Michigan, nói. “Một ‘nước vĩ đại’ là con người cũng phải có tình người, đối xử với nhau bằng tình người, đối xử với các nước bằng tình người.”

Vị cựu Chủ tịch Cộng đồng Người Việt Quốc gia Michigan nói ông tán đồng chủ trương của ông Trump là đặt nhu cầu của người dân Mỹ và công việc nội bộ của nước Mỹ lên hàng đầu, so sánh với việc một cá nhân có nghĩa vụ chăm lo gia đình của chính mình trước tiên. Nhưng ông nói điều đó không có nghĩa là mình dè bỉu hàng xóm.

Vào lúc ông Trump khép lại năm đầu tiên trên cương vị tổng thống, các cuộc khảo sát ý kiến công chúng cho thấy tỉ lệ ủng hộ dành cho ông hiện đang ở mức thấp nhất so với bất cứ Tổng thống Mỹ nào trong lịch sử hiện đại khi họ kết thúc năm đầu tiên. 57 phần trăm người được khảo sát không bằng lòng với cách điều hành đất nước của ông so với 39 phần trăm bằng lòng, theo một cuộc khảo sát của đài NBC và báo The Wall Street Journal công bố hôm thứ Sáu.

Dưới quyền của ông Trump, sự ủng hộ của thế giới đối với sự lãnh đạo của Mỹ đã giảm mạnh, theo một cuộc khảo sát 137 quốc gia của Gallup công bố hôm thứ Năm. Chỉ có 30 phần trăm thế giới bằng lòng về sự lãnh đạo của Mỹ trong năm đầu Tổng thống Trump tại nhiệm, tụt xuống từ mức 48 phần trăm vào năm cuối của chính quyền Tổng thống Barack Obama vào năm 2016, theo cuộc khảo sát.

“Tôi hy vọng Tổng thống sẽ thay đổi thay vì dồn quá nhiều thì giờ để chỉ trích người này người kia,” ông Đỗ Quang Tỏa, một cư dân thành phố Fairfax bang Virginia, nói. Ông mô tả những phát ngôn bốc đồng và gây tranh cãi của ông Trump như một “đám mây đen” che phủ những thành tích mà chính quyền ông đang đạt được.

“Nếu mà Tổng thống không thay đổi…thì tôi nghĩ là đám mây đen này sẽ không tan biến mà tôi chỉ sợ là nó càng ngày càng đen lại,” ông nói thêm.

Dù thách thức lớn nhất vẫn là chính mình, ông Trump trong năm 2018 sẽ đối mặt với những thách thức khác ngoài tầm kiểm soát của ông mà có thể làm chính quyền của ông chao đảo. Cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller về sự thông đồng khả dĩ giữa ban vận động tranh cử của ông với Nga hồi năm 2016 đang gia tăng cường độ và đang nhắm mục tiêu vào những nhân vật thân tín nhất của ông Trump, trong khi quyền kiểm soát Quốc hội của phe Cộng hòa đang lâm nguy trước một đợt sóng thần đang manh nha hình thành ở phe Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa kỳ toàn quốc vào tháng 11 tới đây.