Nước chủ nhà Việt Nam hy vọng sẽ có bước tiến triển đột phá của Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) tại Hội nghị thượng đỉnh APEC nơi các nguyên thủ quốc gia của 21 nền kinh tế khu vực họp mặt vào tuần sau.
Việt Nam trông đợi rằng 11 thành viên còn lại của hiệp định thương mại khu vực ven Thái Bình Dương có thể thảo luận và tiến tới đồng thuận về một hiệp định sửa đổi sau khi Mỹ rút khỏi TPP.
Thứ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nói tại một cuộc họp báo được truyền thông trong nước ghi nhận hôm 2/11 rằng ông hy vọng các cuộc đàm phán tại Nhật Bản tuần này sẽ “thu hẹp những khác biệt trong quan điểm” để các bộ trưởng và lãnh đạo có thể thông qua một hiệp định sửa đổi tại diễn đàn lần này.
Theo nhận định của vị thứ trưởng ngoại giao này, cuộc gặp thượng đỉnh tại Đà Nẵng sẽ có ý nghĩa then chốt đối với các thành viên TPP.
Trưởng đoàn đàm phán TPP Nhật Bản, Kazuyoshi Umemeto, hôm 1/11 cho biết “Đà tiến tới một hiệp định tại hội nghị ở Đà Nẵng đã gia tăng đáng kể.”
Nhật Bản là nước chủ nhà của 3 vòng đàm phán mới nhất về TPP-11 vừa kết thúc tại Chiba. Ông Umemeto cho biết mọi thành viên đều tỏ ý muốn đạt được tiến bộ và kết quả tại APEC ở Việt Nam.
Nhận định về triển vọng của TPP-11, phó Phó ban Môi trường Kinh doanh và Năng lực cạnh tranh của Viện nghiên cứu chiến lược kinh tế Trung ương (CIEM) Trần Toàn Thắng cho VOA biết: "Tháng 5/2017 khi Nhật đưa vấn đề (TPP-11) ra, các nước lúc đầu có chần chừ nhưng cho tới thời điểm hiện nay theo một vài báo cáo của Canada, Singapore và báo cáo của (CIEM) thì triển vọng có vẻ sáng sủa hơn."
Theo Tiến Sỹ Thắng, sau khi tổng thống mới nhậm chức lúc đó rút Mỹ ra khỏi TPP, Việt Nam có đắn đo về việc tham gia TPP-11 nhưng hiện nay các nhà lãnh đạo có vẻ quyết tâm tham gia vào khối kinh tế khu vực có tổng kim ngạch thương mại đạt hơn 356 tỷ USD vào năm ngoái.
Nhưng ngoại trưởng Bùi Thanh Sơn cho phóng viên trong nước biết hôm 2/11 rằng “Việt Nam sẽ đóng góp tích cực cùng các thành viên trong TPP để có kết quả tích cực nhất, đáp ứng được lợi ích của các thành viên trong TPP.”
Giải thích về mặt lợi ích mà Việt Nam sẽ có được từ TPP-11, Tiến sỹ Thắng nói "Trừ Mỹ ra thì với hầu hết các nước ở châu Á (Việt Nam) đã có hiệp định (thương mại). Với một số nước như Canada, Peru và Mexico thì (Việt Nam) chưa có hiệp định vì vậy mình có thể khai thác được thêm từ TPP-11. Tuy nhiên thì cũng có nghĩa mình mở cửa khá nhiều vì TPP-11 là một thỏa thuận khá sâu mà nó dựa trên nền tảng của thỏa thuận với Mỹ cho nên cũng có những cái (Việt Nam) phải nhượng bộ. Thế nhưng bây giờ khi sức hấp dẫn vào thị trường Mỹ không còn nữa thì nhiều người lo ngại như vậy sẽ thiệt cho Việt Nam."
Việt Nam, cũng như các nước thành viên, đang xem xét tạm hoãn thực thư một số điều khoản liên quan đến Mỹ như dược phẩm, thanh toán thẻ. Trước đây Việt Nam kỳ vọng vào thị trường Mỹ nhưng sau khi Mỹ rút ra rồi thì những điều khoản đó không còn cần thiết nữa, theo Tiến sỹ Thắng. Nhà nghiên cứu của CIEM nhận định các nước thành viên sẽ bàn bạc xem có tạm hoãn một số điều khoản liên quan tới Mỹ hay tiếp tục thực thi.
Theo Tiến sỹ Thắng, nghiên cứu của Canada Foundation cho thấy sự đồng thuận của các nước tham gia hiệp định mà không thay đổi các điều khoản là “tương đối cao.”
"[Các nước] đồng ý tham gia mà không thay đổi gì về các điều khoản là do trên cơ sở [các nước này] vẫn kỳ vọng vào việc nhỡ sau này Mỹ trở lại," theo chuyên gia của CIEM. "Có lẽ quan trọng nhất là nếu như không tham gia mà các nước còn lại vẫn tham gia, ví dụ TPP-10, thì có thiệt hay không? Về mặt nguyên tắc thì có thể bị thiệt. Thế nhưng nếu các nước khác vẫn chơi mà mình không chơi thì mình thiệt. Đó là cái mà tôi nghĩ chính phủ Việt Nam và các nước khác đều cân nhắc ở điểm đó."
Sau khi New Zealand đồng ý sửa các luật không chịu ảnh hưởng của TPP trong tuần này, Reuters nhận định 11 quốc gia còn lại trong TPP không có Mỹ sắp đi đến ký kết một hiệp định thương mại toàn diện.
Được thành lập năm 1989 với 12 nền kinh tế và sau đó mở rộng ra 21 thành viên, APEC hiện nay đại diện cho 2.8 tỷ người và chiếm gần 60% GDP toàn thế giới.
Cũng tại buổi họp báo hôm 2/11, thứ trưởng Bùi Thanh Sơn cho biết tất cả các lãnh đạo của 21 nền kinh tế thành viên APEC đã xác nhận sẽ tham dự APEC tại Đà Nẵng từ 6-11 tháng 11.