Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte sau khi loan báo cho thế giới biết rằng ông đang lèo lái quốc gia theo một đường lối đối ngoại độc lập đã tuyên bố rằng “chỉ có Trung Quốc là có thể giúp chúng tôi.”
Ông Duterte đang ở thăm Trung Quốc trong chuyến công du đầu tiên của ông trong cương vị Tổng thống Philippines sau khi lên nhậm chức được hơn 3 tháng. Trả lời phỏng vấn của đài CCTV của Trung Quốc, ông nói “tôi là người Trung Quốc”.
Trong chuyến công du chính thức này, Philippines và Trung Quốc đã đồng ý hợp tác khai thác dầu trên vùng biển đang có tranh chấp. Chỉ cách đây hơn 1 tuần chính quyền của ông Duterte đã tuyên bố ngừng các kế hoạch tập trận và tuần tra chung với Mỹ trên Biển Đông.
Giáo sư Antonio La Vina của trường đại học Ateneo de Manila của Philippines cho VOA Việt Ngữ biết sẽ thay đổi lớn trong mối quan hệ giữa Philippines và Mỹ dưới quyền tổng thống Duterte:
"Đây sẽ là một sự thay đổi thực sự - rất căng thẳng. Mối quan hệ này sẽ không gần gũi như trước đây. Và có thể cuối cùng mối quan hệ này chủ yếu chỉ tập trung vào lĩnh vực thương mại chứ không còn là quan hệ quân sự."
Các động thái của ông Duterte xích lại gần hơn với Trung Quốc và thoát khỏi liên minh với Mỹ đang làm người dân Philippines lo lắng.
Một cuộc khảo sát gần đây do một viện nghiên cứu phi lợi nhuận ở Manila cho thấy hơn 50% người trưởng thành của Philippines không tin tưởng vào Trung Quốc và gần 20% thì không có ý kiến.
Trước đó, thẩm phán cấp cao của Philippines Antonia Carpio kêu gọi chính phủ của ông hãy trở lại tuần tra chung với Mỹ trên biển Đông, ông nói chỉ có Mỹ mới “có thể ngăn cản Trung Quốc khỏi xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế” của Philippines.
Trong khi đó, Việt Nam vừa tuyên bố sẽ ủng hộ Mỹ can thiệp vào châu Á Thái Bình Dương để giúp duy trì hòa bình và ổn định trong khu vực. Mối quan hệ Việt-Mỹ đã có nhiều thay đổi, đặc biệt kể từ khi nổ ra các vụ tranh chấp chủ quyền biển đảo.
Giáo sư La Vina nói với VOA Việt Ngữ:
"Tôi nghĩ chúng tôi có thể học hỏi rất nhiều từ Việt Nam trong vấn đề biển Đông. Tôi hy vọng tổng thống (Duterte) sẽ lắng nghe những kinh nghiệm của Việt Nam trong việc xử lý và đàm phán với Trung Quốc. Người Trung Quốc rất bất lịch sự và hung hăng. Chúng tôi cần phải cẩn trọng khi 'bắt tay' với người Trung Quốc. Việt Nam đã rút ra nhiều kinh nghiệm trong quan hệ với Trung Quốc."
Trước tin Nga gần đây muốn phục hồi căn cứ quân sự ở cảng Cam Ranh, Việt Nam tuyên bố tiếp tục duy trì chính sách 3 không – không liên minh quân sự, không căn cứ quân sự nước ngoài trên đất Việt Nam, không ủng hộ sự can dự quân sự của các nước khác. Giáo sư Carl Thayer của trường đại học New South Wales của Úc nói: “Với chính sách 3 không, Việt Nam tiếp tục giữ vững lập trường độc lập. Về khía cạnh đó Việt Nam và Philippines có thể học hỏi lẫn nhau.”
Giáo sư Carl Thayer nói: "Tôi cho rằng nếu Philippines đã học được ở Việt Nam thì đó sẽ là điều tốt. Bởi các nhà lãnh đão của Việt Nam không bao giờ tự mình đưa ra bình luận có thể gây sốc vì những chính sách của họ. Họ rất thận trọng. Tôi nghĩ Philippines nên học hỏi ở Hà Nội về cách đối xử với các cường quốc."
Tổng thống Duterte hôm nay cũng công khai tuyên bố “chia tay” với Mỹ tại một diễn đàn kinh tế ở Bắc Kinh. Cuối tháng trước, ông Duterte đã làm thế giới ngạc nhiên với tuyên bố sẽ không hợp tác quân sự với Mỹ tại một cuộc gặp mặt với cộng đồng Philippines ở Hà Nội. Nhưng lúc đó, Washington cho rằng ông Duterte vẫn đang trong giai đoạn hình thành các chính sách ngoại giao, sau vài tháng lên nắm quyền.