Ngoại trưởng Mỹ John Kerry kết thúc chuyến công du được lên lịch vội vã kéo dài 20 giờ tới Geneva hôm nay, loan báo Hoa Kỳ và các đối tác đang bàn về một số đề nghị hầu chấm dứt bạo động leo thang tại Syria.
Nhà ngoại giao Mỹ không tiết lộ chi tiết về các đề nghị nhưng mục tiêu của ông nhằm phục hồi một hiệp định ngưng bắn một phần và chấm dứt các cuộc tấn công của lực lượng chính phủ Syria được Nga hậu thuẫn đã cướp đi sinh mạng của hàng trăm người tại Aleppo trong 11 ngày qua.
Các hãng thông tấn dẫn nguồn tin từ các giới chức không muốn nêu tên cho hay Mỹ đang cân nhắc việc phác họa ‘các khu vực an toàn’ được đánh dấu bởi những ‘lằn ranh cứng’ có thể cho thường dân và thành viên của phe đối lập ôn hòa tị nạn.
Nga không hỗ trợ
Vấn đề chính là có được sự hậu thuẫn của Nga nhưng đây cũng là một điều khó đạt được đối với ông Kerry, người đã kêu gọi Moscow giúp thúc đẩy lực lượng của Tổng thống Assad ngưng tấn công các khu vực do phe nổi dậy kiểm soát tại thành phố lớn nhất của Syria.
Sau cuộc họp hôm nay với đối tác Ả Rập là Ngoại trưởng Adel al-Jubeir và đặc sứ Liên hiệp quốc về vấn đề Syria Staffan de Mistura, ông Kerry nói ‘Hiện có một số đề nghị được đưa về tay các nhân tố chính để nhất trí. Chúng ta hy vọng nhưng chưa đạt được.’ Ngoại trưởng Mỹ cho biết thêm rằng Washington cùng các đối tác ‘sẽ nỗ lực hết mình trong vòng 24-48 giờ tới để đạt được điều đó.’
Ông Kerry cho biết một thảo thuận về tình trạng của Aleppo có thể được loan báo trong vài ngày tới.
Ngoại trưởng Nga không tham dự các cuộc họp, càng làm cho nỗ lực của ông Kerry thêm phức tạp. Ngoại trưởng Mỹ cho hay sẽ điện đàm với ông Lavrov. Ngày mai, đặc sứ Mistura sẽ tới Moscow.
Đối với Hoa Kỳ, quan trọng là phải chứng tỏ Mỹ không lùi bước trong việc giải quyết cuộc xung đột 5 năm ở Syria, nhưng vấn đề là liệu sự can dự ít hơn của Mỹ có dẫn tới thắng lợi cho Nga trong khu vực hay không giữa lúc lực lượng chính phủ Syria được Nga hậu thuẫn đang chiếm lại nhiều phần đất rộng lớn.
Ông David Butter, phân tích gia về Trung Đông thuộc Chatham House ở London nói với đài VOA rằng ‘Chúng ta đang trong giai đoạn của cuộc giao tranh khi đang xảy ra cuộc chiến đấu dành lợi thế. Dĩ nhiên, động lực đang ở phía chính phủ của ông Assad.’
Trận chiến then chốt
Cuộc chiến đấu tại Aleppo là then chốt tại thời điểm mà xung đột đã trở thành một phép thử đối với cam kết của Hoa Kỳ tại khu vực.
Ngoại trưởng Mỹ thu xếp chuyến công du trong bối cảnh tình hình nhân đạo tại thành phố Aleppo rõ ràng đang xuống cấp nhanh chóng và các cuộc đàm phán giữa chính phủ Assad với phe đối lập ôn hòa thất bại.
Giới phân tích cho rằng bạo động leo thang và những sự tàn ác đối với thường dân tại Syria chính là cơ hội để Mỹ chứng tỏ vai trò lãnh đạo trong việc giải quyết xung đột.
Trong khi lực lượng Syria chuẩn bị cuộc tấn công mới nhất nhắm vào Aleppo cách đây 2 tuần, Nga đã phác họa thành công các nỗ lực như là một hoạt động chống khủng bố đánh vào Mặt trận al-Nusra, tổ chức mà Nga, Mỹ đều xem là khủng bố.
Các nhà phân tích lưu ý rằng các giới chức Mỹ, dù cố tình hay vô ý, được xem là không phản đối chiến dịch tại Aleppo trước khi nó được khởi sự. Các giới chức Mỹ được dẫn lời nói rằng Mặt trận al-Nusra là lực lượng chiếm ưu thế quan trọng tại Aleppo và không phải là một phần của lệnh ngừng bắn.
Nhận thức này được thay đổi khi một cuộc không kích đánh trúng bệnh viện al Quds tại Aleppo, giết chết một số trẻ em và nhân viên y tế trond đó có một trong những bác sĩ nhi đồng chính của thành phố. Đây là cơ sở y tế được Hội Y sĩ không biên giới hỗ trợ.
Vụ việc khiến ông Kerry phẫn nộ và các nhà phân tích cho rằng đây là cơ hội cho Mỹ tăng cường nỗ lực thay đổi bất kỳ nhận thức nào cho rằng Mỹ chưa đóng vai trò chủ động đủ để giải quyết xung đột ở Syria.
Mỹ cần chứng tỏ cam kết
Chứng tỏ cam kết của Hoa Kỳ trong việc hoàn thành lời hứa là sứ mạng chính của ông Kerry.
Nhà phân tích Butter nói ‘Tổng thống Obama mở đường bằng việc nói về Syria đao to búa lớn nhưng không có bất kỳ cam kết chiến lược nào. Vì không thực sự đầu tư, Mỹ có nhiều thứ để mất ngoại trừ hoàn toàn đứng ngoài cuộc.’
Nhà phân tích Jasmine Gani từ Trung tâm Nghiên cứu Syria thuộc đại học St.Andrews tại Scotland, nói với đài VOA rằng sở dĩ có sự phân vân trong nhận thức về tính hợp pháp của Hoa Kỳ tại khu vực là do điều mà bà gọi là lời nói và chính sách không đi đôi với nhau.
Theo bà Gani, Washington làm gia tăng kỳ vọng nơi công luận khi kêu gọi ông Assad ra đi ngay ở giai đoạn đầu của cuộc xung đột nhưng rồi sau đó không cung cấp hỗ trợ cần thiết để thực hiện mục tiêu đó.
Với Nga hiện đang đóng vai trò mạnh mẽ trong cuộc, bà Gani nói Hoa Kỳ ‘phải hết sức thận trọng trong những cam kết của mình. Trong quá khứ điều này không phải là vấn đề lớn, nhưng sự thay đổi động lực trong quyền lực toàn cầu cũng có nghĩa là sẽ có sự xem xét kỹ lưỡng hơn về việc Hoa Kỳ thực hiện lời hứa của mình.’