VietJoy

Trong khoảng thời gian ngắn ngủi vài tuần lễ, 2 tỉnh ở Trung Quốc đã chứng kiến 3 vụ biểu tình chống lại việc xây dựng các nhà máy lọc dầu. Người biểu tình nói họ quan ngại về tác động đối với sức khỏe và môi trường mà các nhà máy có thể gây ra. Các cuộc biểu tình không những nêu bật sự kiện cuộc tranh đấu vì môi trường đã phát triển tới mức độ nào ở một nuớc mà người ta có thể dễ dàng vào ngồi tù vì đề cập đến những đề tài tế nhị, mà còn nhấn mạnh đến sự cần thiết phải minh bạch hơn.

Các cuộc biểu tình về các nhà máy lọc dầu và các cơ sở hóa dầu ở Trung Quốc, nhất là những cơ sở sản xuất paraxylene hay PX, đang trở nên ngày càng thông thường hơn. PX là một chất bị nghi là chất gây ung thư được dùng để chế tạo nhiều loại sản phẩm từ quần áo polyester cho đến các chai nhựa dẻo.

Từ năm 2007, có ít nhất 3 nhà máy PX lên kế hoạch đã bị hủy sau các cuộc biểu tình ở địa phương. Tháng này, người biểu tình ở các thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên và Vân Nam đã tụ tập phản đối các dự án PX dự định thực hiện ở tỉnh nhà, với hy vọng đạt được các kết quả tương tự.

Một cư dân Côn Minh nói:

“Dân chúng ở Côn Minh không tẩy chay toàn bộ dự án, chúng tôi chỉ muốn biết thêm vì sao địa điểm xây nhà máy được chọn và đòi có thêm sự minh bạch.”

Các giới chức Trung Quốc chấp thuận dự án nhà máy lọc dầu ở Côn Minh hồi tháng 1, nhưng mãi đến tháng 3, tin tức về kế hoạch xây nhà máy mới được công bố.

Công ty xây nhà máy, Tổng công ty Dầu Khí Quốc Doanh Trung Quốc đã tìm cách trấn an công chúng rằng dự án là an toàn và không có liên quan đến PX. Nhưng trong một cuộc họp báo trước đây trong tháng này, một giới chức của công ty nói sẽ không có PX tại nhà máy trong khi một giới chức khác lại nói là sẽ có PX.

Bà Mã nói công chúng cần biết thêm thông tin.

“Chừng nào chính phủ chưa công khai thảo luận về tác động đối với môi trường của dự án hoặc liệt kê các biện pháp mà chính phủ sẽ tiến hành để bảo đảm sự an toàn, công chúng vẫn tiếp tục lo sợ.”

Bà Tô Nam, thuộc tổ chức Đối Thoại Trung Quốc, một trang web về các vấn đề môi trường ở Trung Quốc. Bà nói trong khi các cá nhân ngày càng bạo dạn nói lên sự phản đối các dự án, các giới chức cũng xử lý các vấn đề tốt hơn.

Các giới chức Côn Minh đã họp với dân chúng địa phuơng và thị trưởng thành phố này thậm chí còn lập một tài khoản trên trang mạng tương tự như Twitter là vi blog Weibo của Trung Quốc.

Trong khoảng thời gian chỉ có 3 tiếng đồng hồ hôm thứ sáu, bà đã thu hút được gần 20.000 người xem. Các lời bình đã chồng chất tới hàng ngàn, đa số tập trung vào dự án lọc dầu. Bà cho biết:

“Các dự án này có động lực kinh tế rất mạnh, nhưng chính phủ Trung Quốc cũng hiểu rõ rằng ổn định xã hội là một cái giá quá cao phải trả. Trước đây, các phong trào dễ dàng bị trấn át, nhưng nay các giới chức chính phủ không dám có phản ứng thái quá và gây bất mãn trong công chúng.”

Ông Dương Phú Cường là cố vấn cấp cao về năng lượng tại Hội đồng Bảo về Tài nguyên Thiên nhiên ở Bắc Kinh, nói rằng tuy có nhiều nhà máy lọc dầu ở khắp Trung Quốc, không phải tất cả đều có phó sản là PX. Ông nói:

“Có nhu cầu cao về các sản phẩm làm bằng PX và đó là lý do vì sao các công ty xây dựng các nhà máy mặc dầu chúng gây tác động lớn đến môi trường.”

Các chuyên gia phân tích về năng lượng nói dự án nhà máy lọc dầu ở Côn Minh là cấp thiết bởi vì đây là nhà máy đầu tiên thuộc loại này ở tỉnh Vân Nam nằm sâu trong đất liền ở miền nam. Tỉnh này cũng là chặng dừng đầu tiên của đường ống dẫn dầu giữa Trung Quốc và  Miến Ðiện, dự trù sẽ hoàn tất trong tháng này.

Hiên thời, phần lớn dầu khí của Trung Quốc từ châu Phi và Trung Ðông được chuyển qua đường Eo biển Malacca.

Ông Dương thuộc Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên Quốc gia nói đường ống dẫn dầu Miến Ðiện-Trung Quốc sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn cho tỉnh. Ngay lúc này. Vân Nam đưa dầu khí vào từ các vùng duyên hải Trung Quốc. Ông nói:

“Nền kinh tế của Vân Nam lệ thuộc nặng vào du lịch và các giới chức địa phương muốn đó là một nguồn phát triển kinh tế trong tương lai cho khu vực.”

Tuy nhiên, trình bầy lý lẽ đó với công chúng vẫn sẽ tiếp tục là một thách thức. Cư dân nói họ vẫn tiếp tục lo sợ chừng nào chưa chắc chắn là sẽ không có tác động cho sức khỏe của họ, và nhất là cho con em của họ.