Đang có nhiều lời đồn đoán ở Myanmar (Miến Điện) là bà Aung San Suu Kyi có thể trở thành vị tổng thống kế tiếp của nước này, sau khi các cơ quan truyền thông thân chính phủ loan báo rằng danh tánh của những người được đề cử cho chức vụ tổng thống sẽ không được tiết lộ cho tới trung tuần tháng 3. Từ Yangon, thông tín viên Katie Arnold gởi về bài tường thuật.
Đảng liên minh Dân chủ Toàn quốc của bà Suu Kyi đã giành được thắng lợi áp đảo trong cuộc tổng tuyển cử năm ngoái, nhưng theo qui định của Điều 59 (f) của hiến pháp, bà không thể giữ chức tổng thống vì con bà và người người chồng quá cố của bà có quốc tịch Anh.
Tổng thống và hai phó tổng thống sẽ được Quốc hội bầu ra trước khi chính phủ kế tiếp bắt đầu lên nắm quyền vào ngày 1 tháng tư. Hạ viện, Thượng viện, và quân đội mỗi bên sẽ chọn một ứng cử viên cho ba chức vụ đó và những ứng cử viên sẽ tranh nhau để trở thành tổng thống.
Các nhà quan sát cho rằng sự đề cử, vốn dự trù là sẽ loan báo trong tháng này, đã được hoãn lại để tạo điều kiện cho cuộc thương lượng đang tiếp diễn giữa bà Suu Kyi với phe quân đội.
Tin tức cho biết bà đã thực hiện nhiều cuộc họp với Tư lệnh Quân đội, Đại tướng Min Aung Hlaing, để bàn về cơ cấu của chính phủ mới, trong đó có một thoả hiệp để bà lên giữ chức tổng thống.
Những lời đồn đoán đã tăng mạnh hồi tối chủ nhật, sau khi các hãng tin thân chính phủ nói rằng “những kết quả tích cực có thể có được từ cuộc thương lượng để tạm ngưng áp dụng Điều 59 (f) của hiến pháp.”
Suy đoán
Mặc dầu vậy, cả Liên minh Dân chủ Toàn quốc lẫn phe quân đội đều không đưa thông cáo chính thức nào về cuộc thương lượng. Hầu hết các thành viên quốc hội mà đài VOA tiếp xúc cho biết họ đã được yêu cầu không nói tới vấn đề này.
Các nhà lập pháp Myanmar tập trung sau phiên họp thường kỳ của Hạ viện, ngày 1 tháng 2 năm 2016, tại Naypyitaw, Myanmar.
Ông Khin Zaw Win, một nhà phân tích chính trị của Viện Tampadipa, cho rằng Liên minh Dân chủ Toàn quốc đang chêm dầu cho những sự suy đoán qua việc chỉ thị cho đại biểu quốc hội của họ không nói tới vấn đề này. Ông cũng mô tả quốc hội mới như một nơi xảy ra tai nạn xe cộ, là nơi mà cảnh sát chăng giây để ngăn công chúng và giới truyền thông tiếp xúc với các nhà lập pháp.
Một thành viên cấp cao của Liên minh Dân chủ Toàn quốc, yêu cầu được giấu tên, nói với đài VOA rằng tên của bà Suu Kyi có phần chắc sẽ không nằm trong danh sách ứng cử viên tổng thống vào tháng tới. Ông nói “Có một số tiến triển, nhưng đây là một việc cần nhiều thời gian. Ngay cả trong trường hợp quân đội đồng ý, vẫn có một tiến trình pháp lý mà chúng tôi phải trải qua. Cho nên khi loan báo được đưa ra vào tháng tới, quí vị sẽ không thấy bà Suu Kyi được đề cử cho chức vụ tổng thống.”
Ông Tom Lambert, một nhà phân tích của công ty Nghiên cứu và Tư vấn Andaman, cũng cho rằng mọi người nên dè dặt với những sự đồn đoán trên chính trường Myanmar. Ông nói “Không có điều gì -- mà phe quân đội nói, làm, hoặc ám chỉ, cho thấy họ đã thay đổi lập trường là để cho bà Aung San Suu Kyi làm tổng thống là lằn ranh đỏ mà họ không muốn vượt qua. Trước khi chúng ta biết được nội dung của cuộc thảo luận giữa Tướng Min Aung Hlaing và bà Aung San Suu Kyi, tất cả những tin đồn đều đáng nghi ngờ và chúng ta cần phải hết sức dè dặt.”
Nhượng bộ
Bà Suu Kyi đã thực hiện nhiều cuộc họp với Tư lệnh Quân đội, Đại tướng Min Aung Hlaing, để bàn về cơ cấu của chính phủ mới, trong đó có một thoả hiệp để bà lên giữ chức tổng thống.
Một sự tu chính hiến pháp phải có được sự chấp thuận của ít nhất 75% của cả hai viện quốc hội trước khi được mang ra trưng cầu dân ý. Quân đội đã nhận 25% số ghế dành riêng tại quốc hội, và điều này có nghĩa là Liên minh Dân chủ Toàn quốc không thể thúc đẩy cho tu chính án được thông qua mà không có sữ ủng hộ của quân đội.
Để giành được sự ủng hộ của quân đội, Liên minh Dân chủ Toàn quốc phải nhượng bộ. Tuần trước, một nhật báo ở Myanmar cho biết bà Aung San Suu Kyi có thể để cho phe quân đội nắm giữ những chức vụ quan trọng trong nội các, bên cạnh ba bộ mà hiến pháp đã dành riêng cho họ.
Các nhà quan sát cho rằng nếu tin đó là chính xác thì đề nghị này có thể được phe quân đội chấp nhận.
Ông Khin Zaw Win nói “Quân đội đã thật sự cảm nhận sức nặng của kết quả bầu cử. Đảng USDP đã hầu như không còn là một cánh chính trị của quân đội và họ sẽ sẵn sàng cứu xét những đề nghị mới nhằm bảo vệ cho vị thế chính trị của họ.”
Nhưng vào lúc này, hầu hết dân chúng ở Myanmar phải chờ trong lúc Liên minh Dân chủ Toàn quốc và phe quân đội tiến hành những cuộc thương thảo trong vòng bí mật.