Một chiếc máy bay chở ba công dân Mỹ, mới được Iran phóng thích trong cuộc trao đổi tù nhân với Mỹ, đã đáp xuống sân bay ở Đức, nơi mà họ sẽ được điều trị y tế tại một bệnh viện quân sự của Mỹ sau khi quá cảnh ở Geneva, Thụy Sĩ.
Trong số này có phóng viên của báo The Washington Post, Jason Rezaian, cựu binh sĩ Thủy quân lục chiến Amir Mirzaei Hekmati, và mục sư Saeed Abedini. Đi cùng ông Rezaian có mẹ và vợ ông, cũng là một nhà báo.
Việc thả bốn tù nhân Mỹ được công bố hôm qua, chỉ vài giờ trước khi các nhà ngoại giao Iran và phương Tây thông báo việc thực thi một thỏa thuận hạt nhân giữa các cường quốc Tây phương và Iran.
Nhà báo Jason Rezaian của tờ The Washington Post, tháng 4, 2013
Dẫn lời một quan chức Mỹ không rõ danh tính, hãng Reuters đưa tin rằng người Mỹ thứ tư được phóng thích, Nosratollah Khosravi-Roodsari, không có mặt trên chuyến bay rời Tehran. Trước đó, Bộ Ngoại giao Mỹ nói rằng “những ai muốn rời Iran đã rời đi”.
Một người Mỹ thứ năm, sinh viên ngôn ngữ Matthew Trevithick, được phóng thích riêng rẽ hôm thứ Bảy, sau khi bị bắt cuối năm 2015. Báo The Washington Post dẫn lời một quan chức Mỹ cấp cao nói rằng ông Trevithick đã rời Iran.
Brett McGurk, đặc phái viên của chính quyền Obama, đón tiếp Rezaian với một dòng tin trên Twitter khi Rezaian quá cảnh tại Geneva.
Rezaian, một người Mỹ gốc Iran từng làm trưởng văn phòng của The Washington Post ở Tehran, bị bắt vào năm 2014 về cáo buộc làm gián điệp và đã ngồi tù hơn 500 ngày, bất chấp những thỉnh nguyện và phản đối của chính phủ Mỹ, tòa báo, gia đình và bạn bè. Anh đã bị kết tội về cáo buộc làm gián điệp trong một phiên tòa xét xử bí mật vào năm ngoái, nhưng bản án chưa bao giờ được tiết lộ.
Nhà xuất bản Frederick Ryan ra một tuyên bố nói rằng tờ báo "nhẹ nhõm khi biết rằng cơn ác mộng 545 ngày cho Jason và gia đình anh cuối cùng đã chấm dứt."
Ba cựu tù nhân khác là Amir Mirzaei Hekmati, cựu Thủy quân lục chiến người Mỹ gốc Iran bị bắt giữ vào năm 2011 về cáo buộc làm gián điệp trong khi đi thăm bà của mình; Saeed Abedini, mục sư Thiên Chúa giáo bị giam cầm từ năm 2012; và Nosratollah Khosravi-Roodsari, người mà tên không được công bố cho đến tận thứ Bảy vừa qua.
Hình ảnh từ video cho thấy Amir Mirzaei Hekmati ngồi trong tòa án ở Iran, ngày 27 tháng 12, 2011.
Người Mỹ thứ năm được phóng thích, sinh viên Matthew Trevithick, đã bị câu lưu 40 ngày trong khi ở Iran vì tham dự một chương trình ngôn ngữ chuyên sâu tiếng Dari, một ngôn ngữ có liên quan mật thiết với tiếng Farsi của người Iran. Trevithick được phóng thích riêng không cùng với nhóm bốn người Mỹ kia.
Bảy người Iran được thả
Ở phía bên kia, Tổng thống Mỹ Barack Obama đề nghị khoan hồng cho bảy người Iran đã bị buộc tội hoặc bị kết tội vì vi phạm những chế tài thương mại của Mỹ đối với Iran. Ba trong số họ, Bahram Mechanic, Tooraj Faridi và Khosrow Afghani, bị cáo buộc xuất khẩu thiết bị điện tử cho Iran. Nader Modanlo bị kết tội vào năm 2012 vì giúp Iran phóng vệ tinh đầu tiên của nước này lên quỹ đạo vào năm 2005.
Khosrow Afghahi được dẫn ra xe ở thành phố Houston, bang Texas, Mỹ, ngày 17 tháng 1, 2016.
Hai người đàn ông khác, Arash Ghahreman và Ali Saboonchi, mỗi người từng bị kết tội trong những vụ việc riêng rẽ, trong khi Nima Golestaneh đã nhận tội vào tháng trước liên quan đến vụ xâm nhập tin tặc một công ty phần mềm ở bang Vermont vào năm 2012.
Chính quyền Obama cũng đồng ý hủy bỏ cáo buộc đối với 14 người Iran khác ngoài nước Mỹ. Không ai trong số những người này bị Mỹ câu lưu, và nhà chức trách đã xác định rằng những nỗ lực dẫn độ họ sẽ không thành công.
Robert Levinson
Một phần trong việc phóng thích tù nhân, Iran đã đồng ý cố gắng xác định số phận của Robert Levinson, một cựu đặc vụ của Mỹ làm việc cho Cục Điều tra Liên bang mất tích ở Iran vào năm 2007 trong khi đang làm việc trong một dự án có liên quan đến CIA. Giới chức Mỹ nói rằng họ không chắc liệu ông ta còn sống hay không, nhưng nói rằng Iran đã "cam kết tiếp tục hợp tác với Mỹ để xác định ông Levinson đang ở đâu."
Robert Levinson trong một bức hình không rõ ngày tháng
Những cuộc đàm phán kéo dài và phức tạp với Iran về chương trình hạt nhân của nước này đạt đỉnh điểm với một thỏa thuận được công bố cuối tháng 7 năm ngoái, nhưng vào lúc đó không đề cập tới vấn đề những tù nhân. Ông Obama và những quan chức cao cấp của Mỹ nói rằng họ đã nhiều lần đòi Iran thả tù nhân người Mỹ, song họ cũng vấp phải nhiều chỉ trích vì không đạt được một thỏa thuận vững chắc về việc phóng thích những tù nhân này sớm hơn.