Thính giả Nguyễn Đức Trung hỏi:
“Thưa Bác sĩ,
Em có câu hỏi nhờ Bác sĩ giải đáp.
Vợ em sau khi sinh em bé, khám sức khỏe sau sinh lúc 6 tháng có phát hiện cục u, bác sĩ bảo là nang vú ạ.
Cho em hỏi nang vú có nguy hiểm không, có cần can thiệp y khoa không ạ, nếu để lâu có sao không? Và mẹ cho con bú có ảnh hưởng đến sữa và em bé không ạ.
Em xin cảm ơn Bác sĩ."
Bác sĩ Hồ Văn Hiền trả lời:
Nang vú (breast cyst) là những túi chứa một chất dịch. Có thể có một hoặc nhiều nang, một bên vú hoặc cả hai bên.nếu sờ được, sẽ cho cảm giác là túi tròn hay bầu dục, có giới hạn, ranh giới rõ ràng, mềm nhưng hơi căng như trái nho, hoặc như bong bóng chứa đầy nước, tuy nhiên có thể sờ thấy như khối chắc, rắn (firm).
Hiện diện của các nang vú không làm khả năng bị ung thư gia tăng, tuy nhiên, vì sự hiện diện của nang, phát hiện hay truy tầm các khối u khác, hay các bịnh trạng khác trong vú có thể khó khăn hơn.
Thường bịnh nhân vào tuổi trước khi nghỉ kinh (premenopausal), 35-50 tuổi. Sau thời bế kinh, nang vú xảy ra ở các phụ nữ dùng hormone nữ để thay thế (HRT/hormone replacement therapy, vì buồng trứng không sản xuất nữa).Tuy nhiên, tuổi nào cũng có thể bị nang vú.
Định bịnh:
Nếu khám sờ thấy u nang, bác sĩ xác nhận bằng siêu âm hay chụp hình quang tuyến vú (mammogram).
Nguyên nhân:
Chưa hiểu rõ. Bộ phận vú gồm những đơn vị (alveoli) gồm những tế bào sản xuất sữa (lúc có thai hoặc sau khi sinh con) kết hợp thành những tiểu thuỳ (lobules). Mỗi thuỳ nhỏ (lobule) dồn chung sữa vào một ống dẫn sữa chung (lactiferous duct) mở ra trên đầu núm vú. Ngoài ra, có mô chống đỡ gồm mô liên kết sợi và mô mỡ. Có thể vì một lý do nào đó, do tác dụng các hormon, nhất là trong giai đoạn các lobule đang phát triển hoặc lúc lobule teo lại lúc gần tắt kinh (premenopausal lobule involution) chất tiết ứ đọng lại thành u nang. Có thể trong một số trường hợp, mức estrogen trong máu quá cao có thể tác dụng sinh ra các nang vú.
Triệu chứng:
U nang vú có thể có các triệu chứng như: dịch chảy ra từ núm vú, đau ở vùng nang, nang to ra và đau hơn trước lúc có kinh và giảm bớt sau khi có kinh xong.
Nang vú được chia làm 2 loại: microcyst, nhỏ, sờ không thấy nhưng phát hiện trên hình ảnh (siêu âm, mammogram); nang lớn hay macrocyst, từ 2,5-5 cm, có thể đè lên các phần khác của vú, làm đau, khó chịu.
Trị liệu:
Đa số không cần can thiệp, trừ trường hợp nang lớn, đau, hoặc làm khó chịu.
Ở phụ nữ đang cho con bú, phát hiện và định bịnh các u trong vú có thể khó khăn hơn. Galactocele, nôm na là một bọc chứa đầy sữa trong vú, hiếm, thường thấy ở phụ nữ đang cai sữa, là một khối u có thể bị lầm lẫn với các nang vú (galactocele 1-6cm, thường lớn hơn nang vú). Có thể dùng ibuprofen và đắp nước nóng cho giảm đau.
Bác sĩ có thể hút dịch trong nang ra cho nó xẹp xuống, có thể dùng siêu âm để hướng dẫn.
Hút nang bằng kim đường kính nhỏ (Fine-needle aspiration)
Bác sĩ đưa một cây kim mỏng vào khối u vú và cố gắng rút chất lỏng. Dùng siêu âm để hướng dẫn vị trí chính xác của kim. Nếu chất lỏng chảy ra và khối u vú biến mất, bác sĩ có thể chẩn đoán u nang vú ngay lúc đó. Nếu chất lỏng không có máu và khối u vú biến mất, không cần phải xét nghiệm hay điều trị thêm.
Nếu chất lỏng hút ra có máu hoặc khối u vú không biến mất, bác sĩ có thể gửi mẫu chất lỏng để xét nghiệm và giới thiệu đến bác sĩ chuyên về phẫu thuật vú hoặc đến bác sĩ quang tuyến để chụp hình ảnh hay thực hiện thủ thuật cần thiết.
Nếu hút không có chất lỏng, bác sĩ có thể sẽ đề nghị kiểm tra hình ảnh, chẳng hạn như chụp X-quang vú chẩn đoán (diagnostic mammogram) và siêu âm. Nếu không có chất lỏng hoặc một khối u vú không biến mất sau khi hút cho thấy rằng khối u vú - hoặc ít nhất là một phần của nó - là rắn, và có thể cần thu thập một mẫu tế bào để kiểm tra ung thư (sinh thiết chọc hút bằng kim)(fine-needle aspiration biopsy)(Theo Mayo Clinic) .
Trị liệu khác:
Trong một số trường hợp triệu chứng nặng, bác sĩ có thể dùng thuốc ngừa thai viên hay tamoxifen (selective estrogen receptor modulator (SERM)) để các nang vú bớt tái hồi; tuy nhiên có thể gây phản ứng phụ. Ở phụ nữ dùng hormon estrogen thay thế sau khi tắt kinh, ngưng dùng hormone này có thể làm giảm nang vú.
Các nhận xét trên đây hoàn toàn có tính cách thông tin. Cần theo hướng dẫn của bác sĩ của mình.
Chúc bịnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 10 tháng 4 năm 2019
Quý vị có thể xem và nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Quý vị muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học thường thức, xin gọi đến số (202) 205-7890, hoặc E-mail đến địa chỉ <vietnamese@voanews.com>.