Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte nói trong một bài phát biểu hôm thứ Năm, 4/4, rằng ông không có nhiều lựa chọn ngoài việc ra lệnh cho quân đội ‘chuẩn bị thực hiện các nhiệm vụ cảm tử’, nếu một hòn đảo do Philippines kiểm soát bị đe dọa.
Trong một động thái hiếm hoi, Bộ Ngoại giao Philippines hôm 4/4 chỉ trích sự hiện diện của một số lượng lớn tàu Trung Quốc ở gần các đảo và bãi đá thuộc quyền kiểm soát của Philippines trong Biển Đông. Bộ Ngoại giao nói sự hiện diện của các tàu Trung Quốc tại đó là bất hợp pháp.
Từ tháng 1 cho đến tháng 3 năm nay, quân đội Philippines theo dõi hơn 200 tàu Trung Quốc tại khu vực tranh chấp có tên Sandy Cay- Việt Nam gọi là đảo Sơn Ca, gần một hòn đảo do Philippines chiếm đóng có tên là Pag-asa theo cách gọi của Philippines, Việt Nam gọi là đảo Thị Tứ.
“Tôi đang cố nói với Trung Quốc rằng Pag-asa là của chúng tôi, vì vậy chúng ta hãy duy trì tình bạn, nhưng đừng đụng đến đảo Pag-asa và các đảo còn lại. Nếu không, mọi thứ sẽ khác đi”. Ông Duterte nói: “Đây không phải là một lời cảnh cáo, đây chỉ là một lời khuyên đối với bạn bè, bởi vì Trung Quốc là bạn của chúng tôi”.
Tổng thống Philippines nói thêm: “Tôi sẽ không nài nỉ hay van xin, nhưng tôi xin nói với các bạn rằng, hãy buông Pag-asa ra, chớ đụng tới nó vì tôi có lính ở đó. Nếu các bạn đụng đến hòn đảo, thì đó là một chuyện khác. Tôi sẽ ra lệnh cho các binh sĩ của chúng tôi ‘sẵn sàng thực hiện các sứ mạng cảm tử'”.
Ông Duterte lâu nay áp dụng cách tiếp cận không đối đầu với Bắc Kinh về vấn đề tranh chấp lãnh thổ, trong khi kêu gọi Trung Quốc làm ăn, đầu tư và cho vay để xây dựng cơ sở hạ tầng. Ông thường xuyên đả kích các chính sách an ninh của Hoa Kỳ, đồng minh đã ký hiệp ước với Philippines, trong khi ca ngợi Trung Quốc và Nga.
Ông Duterte trong thời gian qua thường phải rất thận trọng khi nói về những hành động ngày càng quyết đoán của Trung Quốc trên vùng biển tranh chấp, nơi Manila và Bắc Kinh, cùng với chính phủ bốn nước khác trong đó có Việt Nam, tranh giành quyền kiểm soát lãnh thổ.