Chỉ chưa đầy hai tuần trước khi Luật An ninh mạng được áp dụng ở Việt Nam, tổ chức theo dõi nhân quyền quốc tế (HRW) kêu gọi Hà Nội hoãn thi hành bộ luật gây nhiều tranh cãi cũng như sửa đổi thêm cho phù hợp với luật pháp quốc tế.
Quốc hội Việt Nam thông qua Luật An ninh mạng ngày 12/6. Trước và sau thời gian đó đã nổ ra nhiều cuộc biểu tình, khi người dân Việt ở trong nước và ở hải ngoại phản đối dự luật được cho là sẽ hạn chế tự do phát biểu ý kiến trên mạng. Bộ luật này dự kiến bắt đầu có hiệu lực ngày 1/1/2019.
Theo Luật An ninh mạng, các nhà cung cấp phải lưu trữ dữ liệu trong nước, “xác thực” thông tin người sử dụng và cung cấp các dữ liệu về người dùng cho nhà cầm quyền mà không cần có lệnh của tòa án. Theo nhận định của HRW, bản dự thảo nghị định có cách định nghĩa quá rộng về dữ liệu người sử dụng.
“Luật an ninh mạng này được thảo ra để tạo điều kiện cho Bộ Công an dễ dàng hơn trong việc theo dõi gắt gao và nhận diện những người lên tiếng phê bình, và bảo đảm độc quyền cao hơn cho Đảng Cộng sản,” ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Á châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Nếu bộ luật này được thi hành, tất cả mọi người sử dụng mạng Internet ở Việt Nam sẽ hoàn toàn không có một chút riêng tư nào.”
Theo nhận định của HRW, các điều khoản về theo dõi và lưu trữ dữ liệu tại địa phương trong bộ luật an ninh mạng và dự thảo nghị định sẽ trao quyền cho các cơ quan an ninh và thực thi pháp luật vốn đã và đang lạm quyền rất nhiều, có thể tiếp cận dữ liệu người sử dụng dễ dàng hơn, mà không có cơ chế bảo đảm đầy đủ quyền riêng tư, quyền được xét xử công bằng, và các quyền khác.
Bộ luật mới đã và đang bị phê phán rộng rãi ở cả trong và ngoài nước Việt Nam. Trong vòng bốn tháng kể từ khi bộ luật này được thông qua, gần 70.000 người đã ký vào thỉnh nguyện thư trên mạng đề nghị chính phủ Việt Nam hoãn thi hành và sửa đổi.
Hồi tháng 9, 32 Nghị viên châu Âu đã gửi một bức thư chung cho bà Federica Mogherini, đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại châu Âu, và bà Cecilia Malmström, cao ủy thương mại châu Âu, yêu cầu “đạt thêm được những tiến bộ về nhân quyền ở Việt Nam.” Bức thư này ghi rõ rằng Việt Nam cần “sửa đổi bộ Luật An ninh Mạng cho phù hợp với các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế, trong đó có ICCPR (Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị) mà Việt Nam đã tham gia từ năm 1982.”
Tình hình nhân quyền ở Việt Nam đã xấu đi trong năm 2018, theo HRW. Chính quyền Hà Nội đã xử có tội ít nhất là 41 nhà hoạt động và blogger và kết án họ nhiều năm tù giam, trong đó có Lê Đình Lượng, người nhận mức án 20 năm tù – mức án cao nhất từ trước đến giờ cho giới bất đồng chính kiến tại Việt Nam.
Hồi tháng 6, hàng ngàn người đã xuống đường biểu tình ở nhiều thành phố để phản đối Luật An ninh mạng và dự thảo luật về đặc khu kinh tế. Có tin công an tấn công nhiều người và bắt giữ hàng loạt. Đến tháng 11, có ít nhất là 127 người bị xử có tội vì tham gia biểu tình. Các mức án dao động từ vài tháng tù treo cho đến năm năm tù giam.
“Bộ Luật An ninh Mạng của Việt Nam và dự thảo nghị định kèm theo đã chà đạp lên quyền riêng tư và đi ngược hẳn với cam kết của chính quyền Hà Nội với Liên minh châu Âu về tôn trọng nhân quyền,” ông Robertson nói. “Các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu cần tạm hoãn bỏ phiếu về thỏa thuận thương mại tự do với Việt Nam cho đến khi chính quyền Việt Nam sửa đổi bộ luật này và thể hiện các tiến bộ cụ thể và đo đếm được về hồ sơ nhân quyền tồi tệ của mình.”