Ban Tuyên giáo Thành ủy Cần Thơ hôm 30/10 tổ chức họp báo về vụ việc gây nhiều chỉ trích hơn một tuần qua, trong đó công an địa phương phạt nặng một tiệm vàng do “đổi 100 đô la trái phép” và thu giữ kim cương, đá quý từ tiệm này.
Theo báo chí Việt Nam, đại diện chính quyền thành phố không “trả lời thỏa đáng” các câu hỏi từ đông đảo phóng viên.
Như tin đã đưa, hôm 23/10, chính quyền thành phố Cần Thơ ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 90 triệu đồng đối với ông Nguyễn Cà Rê vì đã mang đổi 100 đôla lấy 2,3 triệu đồng vào ngày 30/1 năm nay tại tiệm vàng Thảo Lực, nơi không có giấy phép để đổi ngoại tệ.
Chính quyền cũng phạt tiệm vàng của ông chủ có tên là Lê Hồng Lực 180 triệu đồng trong vụ này. Các bản tin cho hay, ngoài việc công an bắt quả tang vụ đổi đô la trái phép, họ còn khám nhà và thu giữ của tiệm vàng 20 viên kim cương và nhiều đồ quý giá khác.
Vụ việc “gây bão” trong dư luận một mặt vì số tiền phạt quá lớn so với giao dịch đổi tiền. Mặt khác, nó làm nhiều người đặt nghi vấn về sự lạm quyền và mờ ám của công an.
Vụ đổi 100 đôla bị phạt 90 triệu: Công an nói đúng luật, không gài bẫy
Báo chí trong nước tường thuật rằng, tại cuộc họp báo hôm 30/10, đại diện Sở Thông tin và Truyền thông thành phố Cần Thơ thừa nhận chỉ trong 7 ngày qua, đã có hơn 280 tin bài liên quan đến vụ việc, chưa kể vô số các bài viết đăng trên mạng xã hội và các diễn đàn trên internet.
Ra một cái quyết định khám nhà mà cái quyết định đó nó đã ký trước 6 ngày, sau đó có dấu hiệu ghi khống ngày, có nghĩa là để trống ngày thực hiện và sau đó người thực hiện ghi ngày tháng năm vào. Thế thì quyết định khám xét đó không hợp lệ rồi.
Báo giới và dư luận chỉ ra sự bất cập của nghị định số 96/2014/NĐ-CP liên quan đến quản lý ngoại hối, và đề nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét sửa đổi nghị định. Bên cạnh đó, họ cũng đặt ra nhiều câu hỏi như vì sao công an lại tịch thu 20 viên kim cương của vợ chồng ông Lực, chủ tiệm vàng, để trong tủ của gia đình; hay lệnh khám nhà của chính quyền địa phương là đúng hay sai.
Tại cuộc họp báo ngày 30/10, đại diện chính quyền Cần Thơ “đã không trả lời cụ thể câu hỏi của nhiều cơ quan báo chí”, theo các bản tin trong nước.
Báo chí trong tuần qua dẫn ý kiến các chuyên gia pháp lý chỉ ra một số điều bất hợp lý rõ rệt trong quy trình phát hiện, xử phạt và thu giữ tài sản tại tiệm vàng Thảo Lực.
Thứ nhất, công an phát hiện việc ông Rê mang 100 đô la đến đổi tại tiệm vàng vào ngày 30/1, nhưng phải đến hơn 7 tháng sau, vào ngày 13/8, công an mới lập biên bản vi phạm hành chính. Về việc này, luật sư Trần Thu Nam nói với VOA:
“Biên bản vi phạm hành chính không được lập vào ngày khám xét, cái ngày bắt quả tang ấy, mà biên bản đó lại lập sau 8 tháng, như thế đã là không phù hợp rồi, đã là trái luật về vi phạm hành chính rồi”.
Chung quan điểm với luật sư Nam, một luật sư khác không nêu tên nói trên báo Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh hôm 31/10 rằng “quyết định xử phạt dựa trên biên bản làm sai thì quyết định này không có giá trị pháp lý, cơ quan có thẩm quyền cần thu hồi”.
Thứ hai, sau khi công an ập vào bắt quả tang hành vi đổi tiền, họ đã tiến hành khám xét tiệm vàng ngay. Việc này bị báo chí và dự luận xem là “có dấu hiệu mờ ám” vì thông tin báo giới thu thập được cho thấy quyết định khám nhà đã được chính quyền địa phương ban hành từ hôm 24/1, trước khi vụ việc xảy ra tới gần 1 tuần. Luật sư Trần Thu Nam phân tích thêm với VOA:
“Ra một cái quyết định khám nhà mà cái quyết định đó nó đã ký trước 6 ngày, sau đó có dấu hiệu ghi khống ngày, có nghĩa là để trống ngày thực hiện và sau đó người thực hiện ghi ngày tháng năm vào. Thế thì quyết định khám xét đó không hợp lệ rồi”.
... người dân không có nghĩa vụ phải chứng minh đây là tài sản trong sạch. Ông chủ tiệm vàng đó có quyền khởi kiện cái quyết định xử phạt hành chính đó ra tòa án để yêu cầu hủy quyết định xử phạt và trả lại số tài sản đã thu giữ của ông ấy.
Vấn đề thứ ba báo chí và công luận bày tỏ bất bình là ngoài việc thu giữ tờ 100 đôla của ông Rê, công an còn “tịch thu tang vật” là 20 viên kim cương và rất nhiều hạt đá nhân tạo của vợ chồng Lực.
Ý kiến của những người am hiểu pháp luật thể hiện trên báo chí hoặc mạng xã hội nhìn chung cho rằng những gì công an gọi là tang vật thực chất là tài sản riêng của chủ tiệm vàng, nên việc tịch thu “cần được hủy bỏ”, và số tài sản phải được “trả về cho chủ sở hữu ban đầu”.
Luật sư Nam đồng ý với quan điểm này. Ông nói với VOA:
“Hai mươi viên kim cương đó đang nằm trong két của nhà ông ấy. Đây là tài sản cá nhân hai vợ chồng tiết kiệm được, chứ không tham gia một giao dịch nào cả. Và người dân không có nghĩa vụ phải chứng minh đây là tài sản trong sạch. Ông chủ tiệm vàng đó có quyền khởi kiện cái quyết định xử phạt hành chính đó ra tòa án để yêu cầu hủy quyết định xử phạt và trả lại số tài sản đã thu giữ của ông ấy”.
Trước tất cả những thắc mắc được nêu ra đó, cho đến nay, chính quyền Cần Thơ vẫn đưa ra những câu trả lời vòng vo.
Yêu cầu xem xét lại quy định trong vụ đổi 100 đôla bị phạt 90 triệu đồng
Ngoài cuộc họp báo hôm 30/10, ông Trần Việt Trường, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Cần Thơ, nói với báo Tuổi Trẻ trong một cuộc phỏng vấn riêng về vụ việc rằng lãnh đạo chính quyền thành phố đã chỉ đạo công an và các cơ quan liên quan “phải rà soát thật kỹ” quy trình kiểm tra, xử lý tiệm vàng Thảo Lực để có hướng xử lý “hợp tình, hợp lý và đúng quy định của pháp luật”.
Ông Trường nói “các nhà báo cần bình tĩnh chờ thêm vài ngày nữa sẽ có kết quả”, theo Tuổi Trẻ. Người đứng đầu cơ quan tuyên giáo của thành phố nói thêm rằng “Vụ việc này xảy ra rất đáng tiếc, thành phố có bài học kinh nghiệm sâu sắc”.
Vụ việc không chỉ “gây bão” trong dư luận mà còn làm nóng các tranh luận tại quốc hội Việt Nam.
Cùng ngày 30/10, sau khi Bộ trưởng Công an trình bày về vụ việc tại quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nói Bộ Công an phải khám nhà đúng luật và phải thực hiện đúng thời gian phạt hành chính. “Đừng để 6 tháng, 9 tháng sau mới đưa ra quyết định”, bà nói.
Bà Ngân cũng được báo chí trích lời nói rằng bà đề nghị Ngân hàng Nhà nước xem xét sửa đổi quy định liên quan đến quản lý ngoại hối. Bà nhấn mạnh: “Còn quy định nào mà chưa hợp lý thì phải sửa cho dân nhờ".
Trước đó, tin tức hôm 28/10 cho hay Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đã giao Ngân hàng Nhà nước “nghiên cứu tính hợp pháp, hợp lý” của mức tiền phạt lên đến tổng cộng 270 triệu đồng đối với ông Rê và tiệm vàng Thảo Lực.
Về phần mình, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng nói với báo chí hôm 26/10 rằng cơ quan của ông “đang có kế hoạch” sửa đổi nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng trong năm nay.