VOA: Ngài vừa loan báo giảm bớt quân số tại Afghanistan. Người dân Afghanistan nên nhận thức ra sao về việc rút quân này?Tổng thống Obama: Tôi nghĩ nó báo hiệu thành quả của việc tăng quân mà chúng ta đã thực hiện cách đây nửa năm, và nó cũng báo hiệu tính nghiêm trọng chúng ta đặt vào giai đoạn chuyển tiếp này. Năm 2009, tôi đã thông báo sẽ gửi thêm 30.000 binh sĩ vào Afghanistan, và mục tiêu của chúng ta rất cụ thể: chúng ta sẽ làm giảm động năng của Taliban đang ngày càng tăng vòng kiểm soát trong nước, và chúng ta sẽ dùng thời gian đó để bảo đảm rằng chúng ta huấn luyện cho lực lượng an ninh Afghanistan để người Afghanistan có khả năng giữ gìn đất nước của chính họ. Chúng ta đã đạt được tiến bộ to lớn trong thời gian đó, và vì thế điều chúng ta chứng kiến là có thêm 100.000 binh sĩ Afghanistan được huấn luyện, chúng ta đã chứng kiến những khu vực như Kandahar và Helmand vuột ra khỏi tầm tay của Taliban, để các cộng đồng có thể cảm thấy an ninh và an toàn hơn và điều chúng ta đang tiến hành là sẽ rút về 10.000 binh sĩ trước cuối năm nay, thêm 23.000 binh sĩ nữa vào cuối mùa hè năm tới, chúng ta sẽ trở lại mức quân số như trước khi tăng quân, và sau đó sẽ tiếp tục giai đoạn chuyển tiếp trong khi lực lượng Afghanistan đứng vững, với mục tiêu hoàn tất cuộc chuyển tiếp này trước năm 2014. Tuy nhiên, sau năm 2014, chúng ta muốn đoan chắc là chúng ta duy trì quan hệ vững mạnh với nhân dân Afghanistan và chính phủ Afghanistan, chúng ta sẽ không có sự hiện diện quân sự giống như trước, nhưng điều chúng ta hy vọng về các chương trình kinh tế và phát triển là chúng ta sẽ tiếp tục hợp tác với Afghanistan như chúng ta đã làm.
VOA: Theo ngài, sự kiện này sẽ có tác động gì đối với các đồng minh NATO? Tỷ như, ngài sẽ bảo đảm như thế nào rằng chính các đồng minh NATO sẽ không vội vàng rút ra – và theo một nghĩa nào đó, ra khỏi Afghanistan trước khi chúng ta rút ra?
Tổng thống Obama: Thực ra chúng ta đã đoan chắc là chúng ta tham khảo ý kiến mật thiết với các đồng minh NATO của chúng ta trước khi quyết định. Tôi đã thảo luận việc này với ông Tổng thư ký NATO cũng như một số nước góp quân chính, và họ đều thừa nhận rằng điều chúng ta làm là đưa vào một số quân tăng viện, nay chúng ta rút số quân tăng viện đó ra, nhưng quân số cơ bản 68.000 vẫn ở lại, thậm chí đến trước cuối năm tới và chúng ta sẽ có khả năng ấn định tiến độ chuyển tiếp theo cách có thể bảo đảm rằng lực lượng an ninh Afghanistan có khả năng xử lý các nhu cầu về an ninh của nước họ.
VOA: Vậy ngay lúc này, Ngài đưa ra quyết định dựa vào tình hình thực địa. Ngài đã tiến hành việc suy tính quá trình đó ra sao ạ?
Tổng thống Obama: Như quý vị biết đó, đấy là một sự phối hợp các cuộc thảo luận với Tướng Petraeus và các vị chỉ huy ở thực địa, tiến trình cũng xét đến việc hội ý với chính phủ Afghanistan. Một trong các vấn đề chủ chốt ở đây là bảo đảm chúng ta giữ được cán cân quân bình, để cho nhân dân Afghanistan hiểu rằng chúng ta muốn có một nước Afghanistan độc lập an toàn, và chúng ta thừa nhận rằng càng có trách nhiệm của Afghanistan thì mọi người sẽ càng được hưởng lợi ích hơn, nhưng đồng thời cũng bảo đảm là chúng ta không vội vàng xúc tiến quá nhanh để người Afghanistan lại cảm thấy mình bị lấn át, và tôi nghĩ con số mà chúng ta đã định đạt được thế quân bình đúng đắn, nó phù hợp với một tiến trình chuyển tiếp từng giai đoạn cho phép chúng ta vẫn hợp tác với phía Afghanistan, nhưng phải nhớ rằng đã có người Afghanistan sẵn sàng ở đó mỗi ngày chúng ta chiến đấu, những người Afghanistan đang hy sinh vì tổ quốc của họ và nền tự do và nhân phẩm của họ, và điều chúng tôi muốn đoan chắc là chúng ta tiếp tục là một đối tác tốt trong tiến trình đó, nhưng chúng ta cũng muốn gửi một tín hiệu cho nhân dân Afghanistan, là “Chung cuộc, đây là đất nước của các bạn, và các bạn phái gánh lấy trách nhiệm.
VOA: Ngài đề cập đến chính phủ Afghaninstan, và Tổng thống Karzai đã đưa ra nhiều lời chỉ trích Hoa Kỳ và NATO. Ngài có bất mãn trước những phát biểu như thế, và ông Karzai đã là một đồng minh như thế nào?
Tổng thống Obama: Nói chung, theo tôi, Tổng thống Karzai cũng có cùng lợi ích chiến lược như chúng ta, đó là một chính phủ Afghanistan an ninh và có chủ quyền, có khả năng quyết định vận mệnh của chính mình và nhìn cộng đồng quốc tế nói chung và Hoa Kỳ nói riêng như một đối tác vững mạnh có thể hỗ trợ cho các ước vọng của Afghanistan. Rõ ràng, sẽ có những căng thẳng trong một môi trường khó khăn nơi chúng ta có một số lớn quân đội nước ngoài ở trong nước. Sự thực, như quý vị biết, đã có nhiều lần các chiến thuật hàng ngày đưa đến các căng thẳng nhưng nói chung thì sự quan tâm của ông ấy trong việc bảo đảm rằng Afghanistan không phải là một nơi trú thân an toàn cho các phần tử khủng bố, rằng có sự tuân hành Hiến pháp Afghanistan. Những cam kết mà ông ấy đã đưa ra là những cam kết hoàn toàn phù hợp với điều mà tôi coi là lợi ích của Hoa Kỳ.
VOA: Chúng ta đã nói về liên minh châu Âu và NATO, và như ngài biết, có một cảm giác chán nản đối với chiến tranh, một sự mệt mỏi ở châu Âu. Ngài có cảm thấy sự mệt mỏi với chiến tranh như thế ở đây hay không, và ngài làm gì để giải quyết một tình trạng chán nản như thế?
Tổng thống Obama: Chắc chắn là sau gần 10 năm chiến tranh ở Afghanistan thì thiệt hại về nhân mạng và tiền bạc sẽ làm cho dân chúng mệt mỏi. Tin mừng là chúng ta đang chuyển tiếp từ một vị thế sức mạnh, nhờ việc tăng quân, bởi vì sự kiện chúng ta có khả năng làm suy yếu động năng của Taliban, bởi vì những thắng lợi về an ninh mà chúng ta đã đạt được và những tiến bộ mà chúng ta đã thấy đối với lực lượng an ninh Afgahnistan. Tôi nghĩ cả dân chúng Mỹ lẫn tất cả các đồng minh mà tôi nói chuyện đều muốn bảo đảm là chúng ta hoàn thành công tác, rằng chúng ta bàn giao lại cho người Afghanistan một đất nước an toàn mà họ có thể duy trì. Chúng ta muốn làm như thế trong tinh thần hợp tác, và tôn trọng luật pháp và an ninh của Afghanistan, nhưng chúng ta cũng muốn bảo đảm rằng chúng ta không bỏ rơi một lý tưởng mà chúng ta đã đầu tư rất nhiều vào.
VOA: Ngài không nghĩ rằng một số bộ phận trong dân chúng Afghanistan sẽ coi đó là sự bỏ rơi ư?
Tổng thống Obama: Tôi không nghĩ như vậy. Ý tôi muốn nói là phải nhớ rằng chúng ta đang nói về 10.000 binh sĩ trước cuối năm nay, và thêm 23.000 binh sĩ nữa trước cuối mùa hè năm tới, và chúng ta vẫn còn 68.000 binh sĩ Hoa Kỳ ở đó, cộng với tất cả các binh sĩ của các đối tác trong liên minh, do đó vẫn sẽ có một sự hiện diện đáng kể, nhưng dấu hiệu rõ ràng là người Afghanistan đang từ từ nhận lãnh ngày càng nhiều trách nhiệm hơn.
VOA: Như ngài biết, hòa giải là một từ được sử dụng ở Afghanistan. Ngài định nghĩa hòa giải ra sao, và vai trò của Hoa Kỳ trong tiến trình đó là gì, và nó có hỗ trợ cho các cuộc thương nghị với ít nhất một số thành phần của Taliban hay không?
Tổng thống Obama: Điều chúng ta vẫn luôn khẳng định là phải có một giải pháp chính trị để đem lại hòa bình thực thụ trong khu vực. Nhưng các điều kiện của giải pháp chính trị đó rất quan trọng, và chúng ta đã nói rất rõ trong các tiêu chuẩn của chúng ta. Chúng ta sẽ khích lệ người Afghanistan, và chính chúng ta sẽ nói chuyện với bất cứ ai, nhưng họ sẽ phải cắt đứt các liên hệ với al-Qaida, họ sẽ phải cam kết tuân thủ Hiến pháp của Afghanistan, và họ sẽ phải ngưng dùng bạo lực như một phương tiện đem lại quyền lực chính trị. Nếu họ thực hiện các bước đó, thì tôi nghĩ sẽ có một khả năng rất vững chắc là sẽ tạo dựng được một giải pháp chính trị mà chung cuộc sẽ đem giúp cho người dân Afghanistan trút được gánh nặng 30 năm chiến tranh, nhưng điều quan trọng là các nỗ lực quân sự của chúng ta phải tiếp tục hỗ trợ cho các nỗ lực chính trị này, và điều đó có nghĩa là phe Taliban và những người khác phải hiểu rằng họ sẽ chỉ có khả năng sống còn, rằng chúng ta sẽ ở một vị thế tiếp tục đặt áp lực lên họ để bảo đảm rằng họ đến bàn thương nghị với một tinh thần tôn trọng luật hợp hiến của Afghanistan.
VOA: Điều không thể tránh khi nói về Afghanistan, là phải nói đến Pakistan. Giờ đây chúng ta bắt đầu rút khỏi Afghanistan, vậy thì sự chú ý bây giờ có chuyển sang Pakistan không?
Tổng thống Obama: Theo tôi, sự chú ý đã chuyển sang Pakistan cách nay hai năm. Chúng ta nên nhìn Afghanistan và Pakistan là thành phần của cùng một vấn đề. Khu vực biên giới mà những kẻ cực đoan đang kiểm soát đang cung ứng chỗ ẩn náu an toàn cho al-Qaida để tấn công Afghanistan, tấn công Pakistan và khắp mọi nơi trên thế giới. Do đó, chúng ta tìm cách củng cố quan hệ hợp tác với Pakistan. Dĩ nhiên quan hệ đó có những lúc căng thẳng nhưng nói chung Pakistan đã hợp tác với chúng ta trong các nỗ lực thu thập thông tin tình báo, để đánh vào các mục tiêu có giá trị cao ở bên trong Pakistan. Không có quốc gia nào chịu thiệt hại vì khủng bố năng hơn Pakistan. Do đó, vấn đề ở đây hoàn toàn thuộc về lợi cích của họ. Pakistan vó một vai tró chính đáng để đóng trong quá trình hòa giải. Tôi vẫn biết Tổng thống Karzai trong những lần đến Pakistan đều đồng ý rằng Pakistan và Afghanistan cùng với Hoa Kỳ nên tạo ra một nhóm nòng cốt để thảo luận cách tiến hành những bước kế tiếp như thế nào. Pakistan chẳng những có trách nhiệm mà cón có một lợi ích sâu xa để đối phó với các phần từ khủng bố vẫn còn trong nước họ.
VOA: Nhưng rõ ràng là quan hệ giữa Hoa Kỳ và Pakistan đã lạnh nhạt. Ngài định điều chỉnh quan hệ đang xuống cấp giữa hai nước như thế nào?
Tổng thống Obama: Tôi cho rằng điều đang xảy ra là qua thời gian, quan hệ trở nên thành thật hơn. Chuyện có những khác biệt là chuyện có thật. Dĩ nhiên, cuộc hành quân để loại trừ Osama bin Laden có tạo ra thêm căng thẳng, nhưng tôi đã nói rõ với người Pakistan rằng hễ chúng tôi gặp Osama bin Laden ở đâu thì chúng tôi sẽ hạ thủ ngay. Tôi cho rằng nếu Pakistan thừa nhận rằng vấn đề chủ quyền của họ bị vi phạm trong vụ này, thì tại sao chúng ta không làm việc với nhau để đảm bào rằng lợi ích an ninh của Hoa Kỳ, lợi ích an ninh của Pakistan và lợi ích an ninh của Afghanistan cần quy tụ lại với nhau.
VOA: Ngài có nghĩ rằng Pakistan cần đóng vai trò lớn hơn về chống khủng bố không?
Tổng thống Obama: Tôi cho rằng Pakistan luôn xem khủng bố hoặc là một vấn đề của ai khác, hoặc là họ xem Taleban là một hàng rào để gây ảnh hưởng với Afghanistan. Chúng ta đã gợi ý với Pakistan rằng dù khủng bố đe dọa Pakistan giống như mọi quốc gia khác, dù khủng bố gây căng thẳng giữa Pakistan và Afghanistan cùng những người bạn như Hoa Kỳ, nhưng nếu Pakistan có quan hệ trực tiếp và xây dựng với chính phủ Afghanistan, thì Pakistan không có lý do gì để xem Taliban là hàng rào chống lại Afghanistan. Thay vào đó, Pakistan nên xem Afghanistan là một đối tác mà họ có thể làm việc chung.
VOA: Trở lại với Afghanistan, ngài có nghĩ rằng các đồng minh châu Âu nên đóng góp nhiều hơn, vì như chúng ta đã nghe, Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates trong mấy tuần qua chỉ trích nhiều về những gì mà người châu Âu và NATO đang làm. Họ có thể làm thêm hoặc họ nên đóng góp thêm hay không?
Tổng thống Obama: Tôi cho rằng những hy sinh mà các đồng minh châu Âu của chúng ta đã gặp tại Afghanistan là tuyệt vời. Nếu ta nhìn số thương vong của binh sĩ Anh, nếu ta nhìn binh sĩ Pháp, Ý, Hà Lan, tất cả đều mất mát khá nhiều. Nếu ta nhìn nhiều nước Trung và Đông Âu, ta cũng thấy mất mát đáng kể. Có thể nói họ đã làm vướt quá khả năng của họ khi nói đến sức mạnh quân sự của họ. Chúng tôi rất ấn tượng trước những gì họ làm. Bây giờ là lúc chúng ta phải nghĩ tới những câu hỏi rộng hơn, chúng ta sẽ làm gì khi vai trò của NATO phát triển hơn, vì tất cả chúng ta gặp nhiều áp lực về ngân sách quân sự. Tôi cho rằng bộ trưởng Gates không nhắm nhiều đến sự tham gia của châu Âu tại Afghanistan, thực sự đang mạnh và bền bỉ, mà ông chỉ muốn nói đến các cuộc hành quân trong tương lai và năng lực của chúng ta trong tương lai, liệu châu Âu có nhìn nhận rằng hó có cần là một đối tác đầy đủ với chúng ta trong các hoạt động của NATO hay không?
VOA: Ngài đã đề cập các ngân sách của quân đội, và tôi chắc rằng một trong những điều suy xét của ngài cho việc rút quân là tổn phí của cuộc chiến tranh. Một vấn đề rộng lớn hơn là tình trạng khủng hoảng ngân sách hiện nay thúc đẩy chính sách đối ngoại của ngài đến mức nào khi nói về những gì mà Hoa Kỳ có thể và không thể làm được?
Tổng thống Obama: Sự thực là các suy xét này không dựa trên tính toán về ngân sách. Chúng dựa trên một sách lược mà tôi đã đề ra cách đây 18 tháng, và tôi muốn đoan chắc là chúng ta tuân hành bởi vì tôi đã cam kết với nhân dân Mỹ rằng việc tăng quân chỉ kéo dài từ 18 đến 24 tháng. Đầu tiên và trên hết, nó được thúc đẩy bởi sự thừa nhận có tính sách lược, rằng phương sách duy nhất để chúng ta có thể có được một nước Afghanistan an toàn về lâu về dài là bảo đảm rằng người dân Afghanistan có khả năng và rằng chúng ta không thể đi tuần tra các làng mạc và làm cảnh sát trên các đường phố của họ. Rốt cuộc, người Afghanistan phải làm công việc đó. Điều chắc chắn thực tế là Hoa Kỳ đã mang một gánh nặng to lớn về tài chính, không chỉ về cuộc chiến tranh ở Afghanistan, mà còn cuộc chiến tranh ở Iraq nữa. Một trong các lập luận mà tôi đưa ra khi nói chuyện với dân chúng Mỹ về việc rút quân này là sức mạnh của chúng ta, quyền lực của chúng ta, luôn luôn dựa trước tiên và trên hết vào sức mạnh kinh tế và sự thịnh vượng của chúng ta. Chúng ta phải thận trọng về thể thức dự liệu sức mạnh. Đó là sách lựơc tốt. Nó có lợi cho an ninh quốc gia của chúng ta. Và vô hình trung cũng có lợi cho ngân sách của chúng ta.
Xem bài phỏng vấn của Tổng thống Obama dành cho đài VOA