Tổ chức ASRIC của những người sống sót chế độ Khmer Đỏ có trụ sở ở Hoa Kỳ nói rằng tòa án xét xử tội ác chiến tranh ở Phnom Penh sẽ không thể đem lại công lý nếu họ bỏ qua các vụ án thứ ba và thứ tư vì bị chính phủ Kampuchea phản đối.Các thẩm phán đã kết thúc cuộc điều tra về vụ án thứ ba khoảng một tháng trước đây.
Nhưng công tố viên quốc tế, ông Andrew Cayley, sau đó đã nói rằng cuộc điều tra vụ án thứ ba chưa đủ và nói rằng còn nhiều việc phải làm. Kể từ đó, ông Cayley đã nhận được lệnh của tòa án phải rút lại lời chỉ trích nhưng ông cho biết ông sẽ khiếu tố lệnh vừa kể.
Tổ chức ASRIC nói rằng tòa án không thể quyết định về giá trị của vụ án thứ ba mà không có một cuộc điều tra thỏa đáng.
Bà Leakhena Nou là người sáng lập tổ chức ASRIC, tổ chức duy nhất của những người sóng sót chế độ Khmer Đỏ tại Hoa Kỳ.
Bà nói với đài VOA bằng điện thoại qua mạng Internet.
“Những người Kampuchea sống sót và xã hội Kampuchea xứng đáng được đối xử khá hơn bởi vì họ đã chịu đau khổ 35 năm và họ chưa có được hiện diện tại tòa. Vì thế chỉ truy tố 5 bị can cao cấp nhất là chưa đủ nếu có bằng chứng cho thấy những kẻ khác có thể là thủ phạm thì các giới chức tòa án cần phải hành sử cho đúng.
Bà Nou nói rằng trong tuần lễ vừa qua đã có hơn 750 người ký vào một kiến nghị yêu cầu tòa án do Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn điều tra vụ án thứ ba một cách thỏa đáng.
Bà nói tòa án này - phần lớn vẫn im lặng trước những gì đang diễn tiến – cần phải làm khá hơn:
“Chúng tôi muốn có thêm sự minh bạch từ tòa án này. Chúng tôi muốn có thêm thông tin cập nhật. Và chúng tôi cần tòa án này dàn xếp những khác biệt của họ cả với chính phủ Kampuchea lẫn với phía Liên Hiệp Quốc. Vậy thì hai phía phải tạm dẹp tự ái qua một bên và chú trọng vào những gì tốt nhất cho người sống sót thay vì quyền lợi cá nhân của họ.”
Tòa án do Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn tại Phnom Penh được thiết lập để xét xử các vụ án liên quan tới tội ác chiến tranh do chế độ Khmer Đỏ vi phạm khi phong trào này cai trị Kampuchea trong khoảng thời gian từ năm 1975 tới năm 1979.
Khoảng 2 triệu người đã chết trong giai đoạn 4 năm đó.
Tổng cộng có khoảng 10 người sẽ bị điều tra trong bốn vụ án.
Tòa án này đã kết thúc vụ án đầu tiên hồi năm ngoái và kết án cựu trưởng ngành an ninh Khmer Đỏ về tội ác chiến tranh và tội ác chống nhân loại. Bốn bị can lớn tuổi trong vụ án thứ nhì sẽ bị đưa ra xử vào tháng tới.
Nhưng chính phủ Kampuchea đã phản đối dữ dội vụ án thứ ba và thứ tư. Thủ Tướng Hun Sen nói rằng những vụ truy tố thêm này có thể gây bất ổn cho an ninh quốc gia.
Những người chỉ trích nói rằng, vì bản chất hỗn hợp của tòa án vừa kể - với các thẩm phán Kampuchea và quốc tế giữ những vị trí song song với nhau trong khắp cơ cấu của tòa án - sự phản đối bên phía chính phủ đã gây trở ngại đáng kể cho những cơ hội có được cuộc điều tra thỏa đáng.
Trong vụ án thứ ba, các thẩm phán điều tra quyết định không tiết lộ bất cứ thông tin nào cho công chúng.
Sự bí mật này có nghĩa là các nạn nhân của Khmer Đỏ tại Kampuchea không có cách nào để biết những tội ác được điều tra có ảnh hưởng tới họ hay không.
Ủy viên công tố quốc tế Andrew Cayley đã yêu cầu tòa án gia hạn thêm sáu tuần lễ cho những đơn khiếu kiện trước đây quy định kỳ hạn chót là ngày 18 tháng Năm. ASRIC, vốn đăng ký hằng chục đơn khiếu kiện vụ án thứ nhì, đã ủng hộ yêu cầu này.
Các thẩm phán điều tra có thẩm quyền về quyết định đó chưa đưa ra bình luận về yêu cầu gia hạn.