Bạo động tại Phnom Penh đêm qua đã làm chấn động nhiều người Campuchia, nhất là Quốc Vương Norodom Shihamoni.
Hôm nay nhà vua, tức là một quốc vương lập hiến, đã công bố một bức thư kêu gọi cả hai bên bảo đảm duy trì hòa bình trong nước.
Phát biểu tại Quốc Hội hôm nay, phát ngôn viên phe đối lập Yim Sovann nói lời yêu cầu của nhà vua đã thiết lập khoản đầu tiên trong 3 khoản được đồng ý giữa đảng Nhân dân Campuchia đang cầm quyền, tức CPP. Và đảng Cứu nguy Dân tộc Campuchia đối lập, tức CNRP.
Ông Sovann nói: “Ðiểm đầu tiên là tránh bạo động – chúng ta phải tôn trọng chiếu chỉ của nhà vua hôm nay, yêu cầu cả đảng CNRP lẫn đảng CPP ngăn tránh bạo động càng nhiều càng tốt. Cuộc biểu tình của chúng ta phải ôn hòa và chính phủ cũng phải kiên nhẫn chớ nên sử dụng vũ lực hay vũ khí nhắm vào người biểu tình.”
Trung tâm điểm các vấn đề xoay quanh cuộc bầu cử ngày 28 tháng 7 là Uỷ ban Bầu cử Quốc gia, tức NEC, cơ quan kiểm tra các cuộc bầu cử. Cơ quan này được nhiều người cho là thiên vị đảng cầm quyền trong cuộc bầu cử lần này cũng như các cuộc bầu cử trước đây.
Trong số các trách vụ của NEC có danh sách cử tri, mà các cuộc khảo cứu độc lập năm nay cho thấy có rất nhiều sơ sót với hơn 1 triệu cử tri ma và tên trùng nhau. Ngoài ra, khoảng 1 triệu cử tri thực thụ lại không được quyền đi bầu.
Phe đối lập cho rằng những khuyết điểm đó là cố ý và đã khiến họ thất cử.
Ông Yim Sovann nói cả hai bên – trong đó có Thủ tướng Hun Sen và lãnh tụ phe đối lập Sam Rainsy, cũng đồng ý hôm nay là thành lập một uỷ ban cứu xét một loạt các cải cách có liên quan đến bầu cử.
Ông Sovann nói tiếp: “Ðiểm thứ nhì là chúng tôi đồng ý thành lập một uỷ ban về cải cách bầu cử - quý vị biết là chúng ta cần phải cải tổ NEC, chúng ta cần phải tu chính một số luật lệ có liên quan đến bầu cử, và chúng ta cũng cần có một danh sách cử tri mới, vân vân và vân vân…”
Ông Yim Sovann nói các đảng cũng đã đồng ý tiếp tục đàm phán, và một cuộc họp nữa được hoạch định trước khi Quốc hội khai mạc vào ngày 23 tháng này. Phe đối lập đã dọa nhiều lần sẽ tẩy chay phiên khai mạc trừ phi có được một cuộc điều tra độc lập về bầu cử.
Ông Yim Sovann mô tả các cuộc đàm phán là “đem lại kết quả tốt” và nói với đài VOA rằng đảng CNRP vẩn nhấn mạnh đến một cuộc điều tra độc lập về những trường hợp gian lận bầu cử tràn lan theo như lời tố cáo.
Sau các cuộc đàm phán, lãnh tụ phe đối lập Sam Rainsy và vị phụ tá của ọng là Kem Sokha đã đến Công viên Tự do ở trung tâm Phnom Penh, nơi hàng chục ngàn ủng hộ viên của họ đã tổ chức một cuộc tập họp 3 ngày để phản đối kết quả bầu cử.
Cuộc tập họp đó bắt đầu hôm chủ nhật, và mặc dầu chủ yếu là ôn hòa trong ngày, nhưng đến chiều thì đã xảy ra một một xung đột nhỏ tại một khu vực bị phong tỏa gần hoàng cung, giữa nhưng người biểu tình ném đá, và cảnh sát chống bạo động đáp trả bằng hơi cay mắt.
Người biểu tình cuối cùng đã giải tán sau khi ông Sam Rainsy phát biểu và bảo họ ngưng đánh nhau. Nhưng một vụ bạo động nghiêm trọng hơn xảy ra một một khu khác của thành phố, nới cảnh sát bắn chết một người đàn ông trên chiếc cầu nằm ở trục lộ quan trọng mà nhà cầm quyền đã chặn.
Có các bản tin trái ngược nhau về việc bạo động bắt đầu ra sao: một số cơ quan truyền thông nói rằng những người ra vào thành phố bình thường, chán ngán cảnh bị kẹt trên cầu hàng giờ đồng hồ, đã xê dịch các rào cản, và sự kiện này châm ngòi cho các cuộc xung đột. Những bản tin khác thì nói rằng người ra vào thành phố bị kẹt giữa những người biểu tình ném đá và quân cảnh.
Hôm nay, một liên minh các tổ chức nhân quyền lên án quân cảnh là sử dụng đạn thật nhắm vào cây cầu. Quân cảnh đã bác bỏ cáo buộc này.
Tuy nhiên, tổ chức nhân quyền nói người đàn ông thiệt mạng, 29 tuổi, có 4 đứa con, theo tin ghi nhận là một người đang tìm cách về nhà, đã bị thiệt mạng vì một viên đạn. Tổ chức này cũng nói 8 người khác đã bị thương vì những vết thương do đạn gây ra. Nhóm nhân quyền nói nhiều thanh niên, một số dưới 20 tuổi, đã bị cảnh sát đánh đập.
Phát ngôn viên phe đối lập Yim Sovann nói phe đối lập sẽ tiếp tục cuộc biểu tình theo kế hoạch đã định ở Công viên Tự do cho đến hoàng hôn ngày mai.
Phe đối lập Campuchia huấn luyện biểu tình bất bạo động
